Was de derdebetaler sinds 2015 al verplicht voor patiënten met recht op verhoogde tegemoetkoming, vanaf januari 2022 konden artsen de derdebetalersregeling ook gebruiken voor hun andere patiënten. Het mechanisme bleef gelijk, alleen betalen de gewone patiënten 4 euro remgeld. De huisarts kan zelf kiezen of hij het systeem toepast. Artsen kiezen daar intussen massaal voor, blijkt uit cijfers van het Nationaal Intermutualistisch College (NIC). In 2022 rekent ruim 8 op de 10 huisartsen zijn patiënt enkel nog het remgeld aan. 

Ter vergelijking: in 2015 schoot 7 op de 10 patiënten het honorarium nog volledig voor. "Dat is een totale omkering in enkele jaren tijd", zegt Paul Callewaert, algemeen secretaris Solidaris. "De grote sprong voorwaarts tussen 2021 en 2022 is duidelijk een teken voor het succes van de vrijwillige derdebetalersregeling." 

Drempelverlagend effect 

De uitbreiding van de derdebetalersregeling kwam er om de zorg financieel toegankelijker te maken. Een deel van de middenklasse heeft het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen, maar kan geen beroep doen op het gunstregime van de verhoogde tegemoetkoming. Die groep durfde een noodzakelijke doktersvisite al eens uit te stellen. 

Om te weten of de maatregel ook een drempelverlagend effect heeft gehad, vergeleek de studiedienst van Solidaris de huisartsfactuur (1) bij zijn leden in de jaren 2021 en 2022. Het is onmogelijk uit te sluiten dat ook andere factoren meespelen, maar toch zijn er volgens Solidaris een aantal opvallende vaststellingen. De groep leden zonder verhoogde tegemoetkoming die jaarlijks minder dan 50 euro uitgeeft bij de huisarts, telt in 2022 28.000 patiënten minder (-7,1%) dan een jaar eerder. De groep patiënten die helemaal niet naar de dokter gaat, wordt zelfs 9,1% kleiner. 

Het aantal leden zonder verhoogde tegemoetkoming dat tussen 50 en 499 euro uitgeeft, zien we juist stijgen met 3,9%. Dat gaat om bijna 60.000 extra patiënten. De stijging is beperkt in de groep met een jaarlijkse huisartsfactuur van 50 tot 99 euro (+0,1%), maar erg duidelijk voor wie elk jaar 100 tot 249 euro (+6%) dan wel 250 tot 499 euro (+7%) uitgeeft aan huisartsenbezoeken. 

Zegt Paul Callewaert: “Die cijfers laten veronderstellen dat ook wie net buiten het statuut van verhoogde tegemoetkoming valt, nu minder reden ziet om een bezoek aan de huisarts uit te stellen. De invoering van de facultatieve derdebetalersregeling heeft met andere woorden na één jaar al een impact gehad op de toegankelijkheid van de zorg.” 

Meer digitalisering 

De keuze van steeds meer huisartsen voor de vrijwillige derdebetalersregeling, hangt ook samen met het streven naar digitalisering en administratieve vereenvoudiging in de ziekteverzekering. 

Vanaf 2025 wordt de stroom papieren ziektebriefjes afgeschaft en kunnen artsen nog enkel met digitale alternatieven werken. Ze kunnen daarbij kiezen voor een terugbetaling aan de patiënt via het digitaal getuigschrift (eAttest) of voor de digitale derdebetalersregeling (eFact). Bij het eerste moet de patiënt nog steeds de consultatie voorschieten, bij het laatste betaalt hij enkel het remgeld. Nu al is te zien dat huisartsen de voorkeur geven aan het digitale derdebetalerssysteem: in 2022 daalde het aantal artsen dat met eAttest werkt fors, terwijl de groep die kiest voor eFact blijft groeien. 

Vanuit diverse hoeken komt geregeld de vraag om de derdebetalersregeling te verplichten voor iedereen. Het valt te betwijfelen of die verplichting nog prioritair is nu de facto de derdebetalersregeling de standaard lijkt te worden. 

Aan het succes van die digitalisering hebben de ziekenfondsen hun steentje bijgedragen. Zij bieden de artsen de zekerheid dat ze binnen 2 tot 3 dagen de rest van hun honorarium krijgen uitbetaald wanneer patiënten enkel nog het remgeld aan de huisarts betalen. In het papieren circuit kon de betalingstermijn wel eens oplopen tot bijna een maand. De papieren verwerking via het postkantoor, met ophaling en manuele input kostte nu eenmaal meer tijd. “De omschakeling die nu merkbaar is, bevestigt dat de ziekenfondsen de digitale omslag hebben gemaakt”, besluit Paul Callewaert. 

(1) Honorarium huisarts (terugbetaling + remgeld) maar exclusief supplement