Het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek heeft een nieuw advies uitgebracht over de ethische legitimiteit van prioritering in de zorg. De centrale vraag was of het toelaatbaar is dat de overheid of zorginstellingen regels opleggen waarbij bepaalde zorg voorrang krijgt op andere.
In sommige gevallen, zoals bij een epidemie, is het zorgaanbod onvoldoende ten opzichte van de zorgvraag. Het comité stelt dat de overheid de verantwoordelijkheid heeft om de gezondheid van de bevolking te waarborgen, overeenkomstig de rechtsregels en internationale verplichtingen.
"Om aan die verplichting te voldoen, moet de overheid een beleid voeren gericht op een maatschappelijke organisatie die het nodige zorgpersoneel, uitrusting en medicatie ter beschikking stelt en in de nodige procedures voorziet", aldus het comité. Dat moet de sector in staat stellen om te anticiperen op een tekort in het zorgaanbod.
Volgens het comité is het ethisch niet toelaatbaar dat de overheid aan zorgverleners regels gaat opleggen om tekorten aan te pakken waarvoor zij zelf verantwoordelijk is. "En zeker wanneer het toepassen van deze regels ertoe leidt dat patiënten niet of minder goed worden behandeld", aldus nog het advies.
Door de invoering van dergelijke regels zou de overheid haar verantwoordelijkheid kunnen afschuiven op de zorgverleners door keuzes aan hen over te laten, "terwijl dit niet tot hun verantwoordelijkheid behoort". De overheid moet er dus voor zorgen dat zorgverstrekkers de juiste beslissingen überhaupt kunnen nemen.
Het comité meent verder dat het ethisch verantwoord is dat zorgorganisaties een kader van algemene richtsnoeren opstellen. Die richtsnoeren moeten dan worden toegepast wanneer men niet aan de zorgaanvraag kan voldoen. "De instellingen moeten werken aan de optimalisatie van de zorg zodat schaarse middelen geoptimaliseerd worden", klinkt het nog.
Op die manier wil het comité de stress bij zorgverleners vermijden of tenminste verlichten. De inbreng van het Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg en de Hoge Gezondheidsraad zouden in dat proces onontbeerlijk zijn.
"Telkens opnieuw moet een genuanceerde afweging worden gemaakt van verschillende elementen en principes", duidt ondervoorzitter en huisarts Jan De Lepeleire. "Dat lijkt evident, maar iedere overweging van prioritering moet met meerdere instanties worden afgewogen. In retrospect hadden we tijdens corona misschien sommige zaken anders aangepakt."
Als actueel voorbeeld kijkt De Lepeleire vervolgens naar het sluiten van een bepaalde dienst binnen een ziekenhuisnetwerk tijdens de zomervakantie. "Een vrijstelling van verpleegkundigen kan gevolgen hebben voor huisartsen die willen doorverwijzen naar dat ziekenhuis", zegt hij. "En ook andere experts bij andere ziekenhuizen in het netwerk kunnen de gevolgen voelen."
