De Belgische economie heeft de voorbije drie jaar "veerkrachtig weerstand" geboden aan schokken zoals de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Maar in zijn jaarlijkse doorlichting van de economische en financiële stand van het land, wijst het Internationaal Monetair Fonds (IMF) ook opnieuw naar de staatsfinanciën. Een "duurzame en idealiter vroegtijdige begrotingsaanpassing is nodig" met het oog op de toekomstige uitdagingen.

"De consolidatie moet worden geschraagd door een rationalisatie en grotere efficiëntie van de uitgaven op alle overheidsniveaus en door hervormingen, met name van het belastingbeleid, de pensioenen en de gezondheidszorg", aldus het IMF in het dinsdag bij de Nationale Bank voorgestelde rapport van de doorlichting.< /br>

"De begrotingssituatie verslechterde structureel sinds de pandemie en de energiecrisis", dixit het IMF. De ontwerpbegroting voor 2024 zal het gezamenlijke overheidstekort vanaf 2023 helpen verlagen, klinkt het, maar meer structurele verminderingen op alle overheidsniveaus zijn nodig.

"Deze begrotingsaanpassing is noodzakelijk om nieuwe mogelijke schokken op te vangen en om de houdbaarheid van het herverdelende en solidaire sociale model van België te garanderen", besloot Jean-François Dauphin, missiehoofd van het IMF voor België.

Dat sociale model vermindert ongelijkheid en verzacht economische schokken, maar veroorzaakt anderzijds 'grote structurele tekorten en toenemende schuld en staat onder druk van de vergrijzing van de bevolking". En qua gezondheidszorg maakt het IMF gewag van "vrij goede resultaten", maar met "relatief hoge kosten". Efficiëntiewinsten kunnen deels soelaas bieden om de verwachte stijging van de gezondheidszorguitgaven op te vangen. Maar ook "aanzienlijke hervormingen" zijn nodig, met meer focus op preventie, hervorming van de organisatie en rol van de ziekenhuizen en het promoten van generieke geneesmiddelen.

IN 2024 is volgens het IMF een minimale structurele besparing nodig van 0,6 procentpunt bbp en in de periode 2025-30 0,8 procentpunt bbp per jaar om de geraamde vergrijzingskosten ruimschoots te compenseren, een structureel saldo te bereiken tegen 2030 en de duurzaam de weg richting afbouw van de schulden tot 60 procent van het bbp te bereiken.

Op fiscaal vlak is er door het hoge belastingniveau weinig ruimte voor extra belastingen. De plannen van de belastinghervorming van 2022 moeten voortgezet worden om de arbeidsmarktparticipatie te verhogen en "het belastingstelsel eerlijker te maken".

De geleidelijke vermindering of afschaffing van verschillen in btw-tarieven is "wenselijk", samen met maatregelen om de impact ervan op de lage inkomens te verzachten. 

Qua arbeidsmarkt staat het IMF opnieuw stil bij de loonindexering, en ook bij de loonnormwet - die de marge voor opslag bepaalt in functie van de evolutie van de concurrentiekracht tegenover de buurlanden. Dauphin merkte een paradoxale situatie op. In sommige sectoren stijgen door de index de lonen sneller dan de productiviteit, terwijl elders sommige bedrijven worstelen om voldoende werkrachten aan te trekken. "Het zou goed zijn deze situatie die een zekere rigiditeit met zich meebrengt te hervormen", dixit het missiehoofd.

Om alle nodige hervormingen in goede banen te leiden, strekt volgens het IMF een snelle regeringsvorming tot de aanbeveling in 2024. "Een langdurige regeringsvorming na de verkiezingen van juni dreigt de noodzakelijke begrotingsaanpassingen en hervormingen op de lange baan te schuiven, de risicopremies te verhogen en de schulddynamiek te verslechteren", klinkt dat.

Het IMF verwacht een groei van het bruto binnenlands product van ongeveer 1 procent dit en volgend jaar, tegenover 3,2 procent in 2022. De inflatie zou in 2023 dalen tot 2,5 procent door lagere energieprijzen, maar volgend jaar waarschijnlijk tot boven 4 procent stijgen.

Volgens staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand bevestigt het IMF dat "onze economie goed stand heeft gehouden na meerdere crisissen, maar (het) laat ook niet na om te wijzen op gekende maar noodzakelijke belangrijke hervormingen. Meer specifiek op het vlak van fiscaliteit, arbeidsmarkt, pensioenen en onze sociale zekerheid." De liberale minister herhaalt haar pleidooi om "niet te snel in campagnemodus te gaan en om na de verkiezingen snel een stabiele regering te vormen". Bertrand roept ook de deelstaten op "deze gezamenlijke verantwoordelijkheid niet voor ons uit te schuiven".