Als het van kinderpsychiater Peter Adriaenssens afhangt, moeten slachtoffers van seksueel misbruik veel hogere vergoedingen krijgen. Hij pleit voor een systeem van maandelijkse invaliditeitsuitkeringen die het verlies aan levenskwaliteit compenseren. In plaats van gerechtelijke vergoedingen van 5.000 of 10.000 euro zouden vergoedingen dan kunnen oplopen tot "200.000 tot 600.000 euro".

Dat heeft professor emeritus Adriaenssens vrijdag gezegd in de bijzondere commissie van het Vlaams Parlement over het seksueel misbruik in de Kerk en in Vlaamse instellingen en voorzieningen.

De bijzondere commissie liet vandaag drie leden aan het woord die tien jaar geleden betrokken waren bij het expertenpanel 'historisch geweld en misbruik in jeugd- en onderwijsinstellingen in Vlaanderen', een panel dat toen was opgericht na verhalen over misbruik in Vlaamse instellingen. Naast toenmalig voorzitter Adriaenssens waren ook toenmalig Kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen (nu administrateur-generaal van Opgroeien) en An Schillemans, die toen vertrouwensarts was in het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Oost-Vlaanderen, uitgenodigd.

Volgens kinderpsychiater Adriaenssens volstaan de bestaande vergoedingen die slachtoffers van misbruik krijgen niet. "Het is een veertigjarige frustratie. Het is onwaarschijnlijk wat slachtoffers van mishandeling en misbruik in ons gerechtelijk systeem moeten doen om aan een vergoeding van 10.000 euro te geraken, terwijl die slachtoffers letterlijk betalen met hun leven. Je krijgt in dit land een hogere vergoeding als er een wagen tegen je knie rijdt dan wanneer je verkracht wordt", aldus Adriaenssens. 

Maandelijkse invaliditeitsuitkering

Hij vindt daarom dat bijvoorbeeld de Kerk aan ieder slachtoffer een maandelijkse invaliditeitsuitkering zou moeten betalen. Daarbij zou dan moeten gekeken worden naar het verlies van levenskwaliteit. Naast directe kosten voor behandelingen en therapie zouden slachtoffers ook andere zaken in rekening kunnen brengen. "Misschien had iemand zonder dat misbruik wél kunnen gaan studeren, wél kunnen gaan werken en was men niet in armoede beland. Dan kom je aan bedragen die op een leven oplopen tot 200.000 tot 600.000 euro", aldus Adriaenssens. 

Hoewel er nog vragen zijn bij de concrete uitwerking van de suggestie van Adriaenssens, kreeg ze wel bijval van verschillende parlementsleden. Zo is Groen-parlementslid Jeremie Vaneeckhout zelf ook voorstander van een systeem waarbij de Kerk moet betalen voor de "bredere en langere hulpverlening die slachtoffers" nodig hebben. Ook N-VA-parlementlid Koen Daniëls vindt dat vergoedingen van 5.000 of 10.000 euro niet volstaan om het "levenslange leed" van slachtoffers te vergoeden. Hij wijst er wel op dat sleutelen aan vergoedingstabellen voor arbeidsongevallen en invaliditeitsuitkeringen iets is dat federaal moet geregeld worden.

Collectiviseren

Maar het ging in de commissie zeker niet alleen over de vergoedingen voor slachtoffers. Adriaenssens deed ook een oproep om de verantwoordelijkheid rond misbruik te "collectiviseren". "We gaan nooit een samenleving hebben zonder daders. De veiligheid van kinderen en jongeren wordt in belangrijke mate bepaald door de alertheid van de omgeving. We zijn te ver gegaan in het individualiseren van de verantwoordelijkheid", aldus Adriaenssens. Hij gaf een concreet voorbeeld van een leerkracht van wie geweten is dat hij te lang blijft hangen aan de douches van de leerlingen. Dat soort zaken mag niet onder de radar blijven, maar moet opgemerkt, besproken en indien nodig gemeld kunnen worden. 

Volgens Bruno Vanobbergen is er voor het verbreden van die verantwoordelijkheid ook een "geïntegreerde aanpak" nodig. Professionals en vrijwilligers in verschillende domeinen - gaande van onderwijs tot jeugdhulpvoorzieningen of sportclubs - moeten bijvoorbeeld kunnen terugvallen op concrete handvatten voor wanneer sprake is van mogelijke verontrusting of misbruik. Zo wordt rond kindermishandeling gewerkt aan een meld- en hulpcode. 

Vanobbergen zelf drong daarnaast ook aan op historisch onderzoek naar de geschiedenis van geweld en misbruik in de Vlaamse instelligen. Dat is volgens hem - zeker in vergelijking met Nederland - in Vlaanderen nog "een lacune". An Schillemans, momenteel arts bij het Zeepreventorium, steunt die vraag. "Er is echt nood aan onderzoek dat de mechanismen achter het geweld en misbruik zichtbaar maakt", aldus Schillemans.

In het rapport van het expertenpanel van 2013 werd ook aangedrongen op een permanente tentoonstelling over het thema in het Gentse Dr. Guislainmuseum. Er is toen wel een tijdelijke tentoonstelling geweest, maar de sprekers herhalen de vraag naar een permanente expositie om op die manier een blijvende plek van erkenning en herinnering te creëren.