Het bloedonderzoek bij buurtbewoners van enkele vervuilde sites in Vlaanderen, bevat "spraakmakende gegevens die aanwijzen dat er inbreuken voorliggen op de strafrechtelijke gesanctioneerde milieuzorgplicht". Dat zegt advocate Isabelle Larmuseau, gespecialiseerd in omgevingsrecht. Donderdag onthulden buurtverenigingen van vijf problematische PFAS-sites in Vlaanderen een kleinschalig, maar alarmerend bloedonderzoek.

Vooral in Ronse, waar de Molenbeek door industriële lozingen is aangetast, en in de buurt van een stort in Kruisem, zijn heel wat uitschieters vastgesteld. Eind juni heeft milieu-actiegroep Climaxi de bloedafnames laten uitvoeren omdat het agentschap Zorg en Gezondheid weinig interesse toonde in de resultaten van gelijkaardig kleinschalig onderzoek.   

Larmuseau gelooft dat administratiefrechtelijke stappen prioriteit verdienen. "Via het administratief recht kan men ingrijpen op vergunningen van bedrijven die PFAS lozen. Voor de vijf onderzochte locaties is dat een van de best denkbare procedures. Omdat het van belang is dat de bloedwaarden niet verder verslechteren."   

Toch zijn er ook "spraakmakende gegevens die aanwijzen dat er inbreuken voorliggen op de strafrechtelijke gesanctioneerde milieuzorgplicht. Je zou administratieve procedures kunnen laten flankeren door strafrechtelijke procedures waarmee de bloedwaarden kunnen aantonen dat het bedrijf, of de persoon die verantwoordelijk is voor de PFAS-bron, niet de nodige maatregelen heeft genomen om de schade te voorkomen."

Larmuseau verwijst naar de fabriek van 3M in Zwijndrecht, waartegen ook strafrechtelijke procedures lopen. "Het jammere is dat die soms meerdere jaren in beslag nemen."

Rechtstreeks dagvaarden

Daarom haalt de advocate een strafrechtelijke procedure aan waar men rechtstreeks gaat dagvaarden bij de milieustrafrechter. Die procedure kan even snel lopen als een procedure bij de vrederechter en is met succes gevoerd in het Antwerpse, waar op korte termijn een uitspraak kwam.

"Maar in het geval van de rechtstreekse dagvaarding heb je een uitspraak bij de milieustrafrechter, die iets krachtiger is dan een uitspraak bij de vrederechter waar ook de foutloze aansprakelijkheid zit. Ergens kan je toch zeggen dat foutloze aansprakelijkheid niet het juiste aansprakelijkheidsregime is voor de feiten die hier potentieel voorliggen. Feiten waarbij men zo veel milieuschade heeft aangericht en daar mogelijk moedwillig niet de juiste maatregelen neemt."

De aangehaalde procedure "kan op een aantal locaties een interessante piste zijn om extra druk te zetten."

Via het burgerlijk recht kunnen slachtoffers eventueel compensaties krijgen voor de gezondheidsschade die ze hebben geleden. "Maar die procedures zijn iets minder evident", zegt Larmuseau. "Via de vrederechter zijn toegekende bedragen niet de compensatie van de werkelijk geleden schade."

Wanneer een burgerrechtelijke procedure voor grote groepen een financiële compensatie ambieert, "dreig je met procedures te eindigen die heel lang duren. Dat kan een bijkomende frustratie zijn bovenop de ongunstige effecten die al voorliggen."

Buurtbewoners met hoge waarden van PFAS in het bloed moeten "goed nadenken" over welke gerechtelijke procedures ze eventueel willen opstarten, besluit Larmuseau.