Hoewel er steeds meer toegang is tot middelen om malaria te voorkomen, zoals medicatie en speciale muggennetten, worden meer mensen geconfronteerd met de tropische ziekte. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die erop wijst dat de klimaatverandering een impact zal hebben op de verspreiding van de ziekte.

In 2022 waren er wereldwijd naar schatting 249 miljoen malariagevallen. Dat zijn er 16 miljoen meer dan in 2019, voor de uitbraak van het coronavirus. Naast de pandemie heeft de wereldwijde bestrijding van malaria ook te kampen met andere bedreigingen, zoals resistentie tegen geneesmiddelen en insecticiden, humanitaire crises en beperkte middelen.

In het malariarapport gaat de WHO in op het verband tussen klimaatverandering en malaria. Veranderingen in temperatuur, vochtigheid en regenval kunnen het gedrag en de overlevingskansen van de malariadragende mug, de Anopheles, namelijk beïnvloeden. Extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven en overstromingen, kunnen ook een directe impact hebben op de overdracht en de ziektelast. Zo leidden de overstromingen in Pakistan in 2022 tot een vervijfvoudiging van het aantal malariagevallen in het land.

"Het veranderende klimaat vormt een aanzienlijk risico voor de vooruitgang in de malariabestrijding, vooral in kwetsbare regio's. Een duurzame en veerkrachtige aanpak van malaria is nu meer dan ooit nodig, in combinatie met dringende maatregelen om het tempo van de opwarming van de aarde te vertragen en de effecten ervan te verminderen", verklaart de topman van de WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Indirecte effecten

De klimaatverandering zal ook indirecte effecten hebben op de verspreiding van malaria, door bijvoorbeeld verminderde toegang tot essentiële malariadiensten en verstoringen in de toeleveringsketen van met insecticide behandelde netten, geneesmiddelen en vaccins, staat nog in het rapport. Omdat mensen door de klimaatverandering zullen moeten verhuizen, zullen sommigen zonder immuniteit migreren naar gebieden waar de ziekte voorkomt.

Wat de langetermijngevolgen van de klimaatverandering op de verspreiding van malaria zal zijn, is nog onduidelijk. De WHO verwacht verschillen tussen "sociale en ecologische systemen".

Vaccin

In het rapport staat niet enkel slecht nieuws, zo haalt de WHO ook resultaten aan van de uitrol van een malariavaccin in drie Afrikaanse landen. Uit een evaluatie blijkt dat het aantal ernstige malariagevallen aanzienlijk is afgenomen en dat het aantal sterfgevallen door alle oorzaken bij jonge kinderen met 13 procent is gedaald in de gebieden waar het vaccin is toegediend, in vergelijking met met gebieden waar het vaccin niet is geïntroduceerd. In oktober 2023 heeft de WHO bovendien een tweede malariavaccin aanbevolen.

In de strijd tegen malaria is een "substantiële ommezwaai" nodig, met meer middelen, een sterker politiek engagement, datagestuurde strategieën en innovatieve instrumenten, concludeert de WHO. "Innovatie moet gericht zijn op de ontwikkeling van efficiëntere, effectievere en betaalbare producten", klinkt het nog. "De bijkomende dreiging van de klimaatverandering vraagt om duurzame en veerkrachtige antwoorden op malaria die in dezelfde lijn liggen met de inspanningen om de effecten van de klimaatverandering te verminderen."