Omwonenden van twee vervuilde sites in Oost-Vlaanderen hebben verhoogde PFAS-waarden in het bloed. Dat blijkt uit onderzoek dat buurtcomités van vijf Vlaamse PFAS-probleemgebieden hebben laten uitvoeren. Vooral in Ronse, waar de Molenbeek door industriële lozingen is aangetast, en in de buurt van een stort in Kruisem, zijn heel wat uitschieters vastgesteld.  

Eind juni heeft milieu-actiegroep Climaxi bloedafnames bij buren van de PFAS-probleemgebieden laten uitvoeren. De resultaten zijn geanalyseerd door de Nederlandse professor Jacob De Boer, een autoriteit aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

De metingen bij 43 buurtbewoners van een stort in de Meirestraat in het Oost-Vlaamse Kruisem tonen alleszins verhoogde waarden met een mediaan van 17 µg/L, waar dat 6,9 hoort te zijn. "Hier zijn duidelijk verhoogde waarden vastgesteld, 2,5 keer de norm. Maar wel met een paar ontzettende uitschieters van meer dan 800 µg/L. Hier is wel degelijk iets aan de hand."  

Heel hoge mediaan 

In Ronse resulteren metingen bij 15 mensen op een mediaan van 76 µg/L met uitschieters tot 351µg/L. "In Ronse is echt veel aan de hand. Een mediaan van 76 is echt héél hoog." In mei van vorig jaar legde Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir (N-VA) textielbedrijf Utexbel nog strenge voorwaarden op. Die vergunning loopt 18 maanden en zal binnenkort dus geëvalueerd worden.   

In Oostende, in de buurt van het vliegveld, is bij 39 mensen bloed afgenomen, de mediaan is daar 8,8 µg/L. "Je zou wat dat betreft kunnen zeggen dat het niet zo zorgelijk is. Maar er zijn wel een aantal uitschieters", zegt De Boer. "Mogelijk is er een effect van het vliegveld. Maar er zijn ook berichten dat PFAS via het schuim op de golven op de kust wordt geblazen. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan."

In Kortemark zijn 20 metingen in de buurt van het Silvano-stort iets minder zorgwekkend, met een mediaan van 10 en een uitschieter van 40. 

In Stabroek, waar afvalverwerker Indaver verantwoordelijk is voor luchtverontreinigiong, zijn 14 bloedstalen geanalyseerd. Maar die tonen - ondanks enkele uitschieters - geen sterk verhoogde waarden van PFOS en PFOA. "Ik denk dat ze onvolledig verbranden, aan een lage temperatuur. Wat daar uit de schoorsteen komt zijn vermoedelijk andere PFAS-achtige stoffen. Maar PFOS en PFOA komen er niet echt uit. Het is ook mogelijk dat het afval dat er nu wordt aangeboden, niet meer zoveel PFOS en PFOA bevat."

Het bloedonderzoek werd afgenomen omdat heel wat buurtbewoners ongerust waren over de gevolgen van de vervuiling in hun buurt. Het gaat telkens om relatief weinig proefpersonen, al geven de resultaten een zekere indicatie van de ernst van de problematiek.

In een reactie later liet Indaver alvast voor Stabroek weten dat het PFAS-afval "wel degelijk met de best beschikbare techniek op hoge temperatuur in een draaitrommeloven" wordt verwerkt. Het bedrijf verwijst naar recente studies van de luchtemissies "die bevestigen dat de vernietiging van PFAS-molecules efficiënt gebeurt en dat er slechts een heel beperkte restfractie overblijft. De impact van de activiteiten van Indaver naar de omgeving via de lucht is kleiner dan 1 procent. De metingen werden uitgevoerd op PFOS en PFOA maar ook op andere PFAS-molecules."