In de zaak van de euthanasie van Tine Nys in 2010, waarin de correctionele rechtbank van Dendermonde vorige maand oordeelde dat de uitvoerende arts geen fout maakte die een inbreuk vormde op de grondvoorwaarden van de euthanasiewet en dus geen schadevergoeding moet betalen aan de nabestaanden, is die uitspraak definitief. "We beslisten om geen beroep aan te tekenen, maar we zullen ons meteen richten naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens", zegt Joris Van Cauter, de advocaat van de familie Nys.

De 38-jarige Tine Nys kreeg op 27 april 2010 euthanasie op basis van psychisch lijden. Het onderzoek startte nadat één van de zussen van de vrouw klacht met burgerlijkepartijstelling had ingediend. Het gerecht onderzocht de zaak, maar de procureur in Den dermonde vorderde de buitenvervolgingstelling. De raadkamer in Dendermonde oordeelde in 2016 om de drie betrokken artsen buiten vervolging te stellen, maar de burgerlijke partij ging in beroep.

Het parket-generaal vroeg daarna ook de verwijzing en de Gentse kamer van inbeschuldigingstelling besloot uiteindelijk eind 2018 om de drie artsen te verwijzen naar het Gentse hof van assisen voor vergiftiging. Het was de eerste keer dat artsen zich daarvoor moesten verantwoorden sinds de inwerkingtreding van de euthanasiewet in 2002. Volgens het openbaar ministerie werden de voorwaarden van de euthanasiewet niet nageleefd. Joris Van Hove gaf Tine Nys de dodelijke inspuiting en moest zich verantwoorden als uitvoerende arts.

Het hof van assisen had in 2020 de drie artsen vrijgesproken. Het openbaar ministerie besliste om geen eis tot cassatie in te stellen, wat betekende dat de strafrechtelijke vrijspraak van de artsen niet meer ongedaan kon worden gemaakt. De familie van Tine Nys had wel cassatieberoep aangetekend. Het Hof van Cassatie besliste dat er een nieuw proces moest komen voor Van Hove, omdat zijn vrijspraak tegenstrijdig gemotiveerd werd.

De correctionele rechtbank moest uitmaken of de uitvoerende arts burgerrechtelijk verantwoordelijk kan worden gesteld en moest worden veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding. De zaak werd toegewezen aan de correctionele rechtbank van Dendermonde, die de zaak opnieuw behandelde, maar uiteindelijk besloot om een prejudiciële vraag te stellen.

Grondwet

De rechtbank vroeg onder meer of de euthanasiewet, die de voorwaarden geeft waaraan een arts die euthanasie toepast moet voldoen om geen misdrijf te plegen, de Grondwet schendt doordat elke schending van de euthanasiewet een inbreuk betekent op de strafwet. De rechtbank wou daarbij weten of er een onderscheid kon worden gemaakt tussen een schending van een inhoudelijke voorwaarde (zoals het zich verzekeren van het aanhoudend fysiek of psychisch lijden van de patiënt) en de schending van een procedurele voorwaarde zoals bijvoorbeeld of er voldoende adviserende artsen betrokken zijn.

Het Grondwettelijk Hof oordeelde in oktober vorig jaar dat artikel 3 van de euthanasiewet de Grondwet effectief schendt. De beslissing van het Grondwettelijk Hof had volgens de rechtbank in Dendermonde tot gevolg "dat een eventuele schending van de procedurele voorwaarden van de euthanasiewet niet in aanmerking konden worden genomen als burgerrechtelijke fout die tot aansprakelijkheid van de arts die de euthanasie uitvoerde zou kunnen leiden", waardoor Van Hove geen schadevergoeding moet betalen. 

"Euthanasiewet kapot"

De burgerlijke partij had een maand tijd om in beroep te gaan, maar die termijn is donderdag verstreken. "We hebben beslist om geen beroep aan te tekenen", zegt Joris Van Cauter, de advocaat van de familie Nys. "Het is duidelijk dat de euthanasiewet kapot is. Het herstel ervan laat op zich wachten en kan mijn cliënten geen soelaas meer bieden. Door het stilzitten van de wetgever is op vandaag de euthanasiewet niet meer dan een vodje papier. Daarom zullen we ons meteen richten naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Daar is al eerder vastgesteld in het arrest-Mortier dat de zogenaamd procedurele voorwaarden uitermate belangrijk zijn en wezenlijk verbonden met de zogenaamd inhoudelijke voorwaarden. Bovendien werd ons land in dat arrest veroor deeld omwille  van het feit dat de euthanasiecommissie allerminst onafhankelijk is. De dokters controleren gewoon zichzelf."

"De procedure van mijn cliënten heeft de eerste steen gelegd voor een betere euthanasiewet. Het wordt nu tijd dat er effectief gebouwd wordt", stelt Van Cauter nog. "Dat levenseindebeslissingen op dit ogenblik geen degelijk wettelijk kader hebben is onbegrijpelijk en ik kan me niet voorstellen dat daar in Straatsburg veel begrip voor zal zijn."

Definitief vrijuit

De beslissing om geen beroep aan te tekenen, betekent dat de uitvoerende arts definitief vrijuit gaat. Daarmee is het doek gevallen over de euthanasiezaak rond Tine Nys, die volgens de advocaten van de artsen jarenlang geleid heeft tot schrik bij dokters om nog euthanasie uit te voeren. In 2022 ontving de euthanasiecommissie 2.966 registratiedocumenten betreffende euthanasie, een stijging met 10 procent tegenover een jaar eerder. In 2020 was er een lichte daling van de geregistreerde euthanasiegevallen, maar die wijt de euthanasiecommissie aan de coronapandemie.