De Europese Commissie heeft haar jaarlijkse rapport over de toestand van de rechtsstaat in elk van de 27 lidstaten gepresenteerd. Voor België stelt de Commissie vast dat het afgelopen jaar geen vooruitgang is geboekt bij de hervorming van het lobbyregister van de Kamer, dat moet worden uitgebreid naar de regering en de ministeriële kabinetten, zoals ook is afgesproken in het federaal regeerakkoord.

Het is de vierde keer dat de Commissie een rechtsstaatrapport aflevert. Voor het eerst wordt daarin bekeken in welke mate de aanbevelingen uit het vorige rapport nageleefd werden. Wat de hervorming van het lobbyregister betreft, is in België "geen vooruitgang geboekt", luidt het sec.
In 2022 werd van ons land ook gevraagd om Justitie genoeg middelen en mensen te geven om zijn goede werking te verzekeren, maar dat is slechts ten dele gelukt. "Structurele tekorten blijven bestaan", zegt de Commissie. Ook werd de toegang tot officiële overheidsdocumenten verbeterd.

Deontologische code
De nieuwe deontologische code voor regeringsleden, die nog maar op 16 juni werd goedgekeurd door de federale regering, noemt de Commissie dan weer een grote vooruitgang. Volgens de code moeten ministers en staatssecretarissen de regeringslijn verdedigen of anders ontslag te nemen, maar ze bevat ook gedragsregels inzake onder meer integriteit, belangenconflicten, giften, en het aanvaarden en uitoefenen van mandaten.
De Commissie raadt wel aan om gelijkaardige regels aan te nemen voor parlementsleden.

Ook de regels voor draaideurpolitici - die na hun ambtstermijn aan de slag gaan in de sector waarvoor ze bevoegd waren - moeten strenger.

Het is geen verrassing dat het rapport van de Europese Commissie vooral voor Hongarije en Polen streng is, de twee landen die al langer tegen meerdere formele procedures aankijken. Het rapport geeft evenwel slechts een overzicht van de toestand in de twee landen, en verbindt geen (nieuwe) gevolgen aan de vastgestelde tekortkomingen.

Ook voor Roemenië en Bulgarije is het rapport niet zonder belang. De twee landen zitten al jaren in de wachtkamer om tot de Schengenzone toe te kunnen treden, maar andere lidstaten grijpen steevast rechtstatelijke problemen aan om hun aanvraag vooralsnog niet goed te keuren.

De Commissie heeft al herhaaldelijk gezegd dat wat haar betreft Boekarest en Sofia bij Schengen mogen. "Zij zullen nog wat diplomatieke inspanningen aan de dag moeten leggen om (de andere lidstaten) te overtuigen", zei bevoegd Europees commissaris Vera Jourova.