Zwangerschap en bevalling, het blijft een heel natuurlijk gebeuren. Reden genoeg om deze heuglijke gebeurtenis niet onnodig te medicaliseren… Dat is in een notendop de boodschap die het KCE wil brengen in een recent rapport betreffende de opvolging van laagrisicozwangerschappen. Het document is een update van de klinische praktijkrichtlijnen die 10 jaar geleden opgesteld werden. 

Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) sluit zich met zijn update van de richtlijnen aan bij de WGO (Wereldgezondheidsorganisatie) die pleit voor een demedicalisering van laagrisicozwangerschappen waarvan men verwacht dat die normaal zullen verlopen. Dit druist in tegen de huidige tendens naar meer medicalisering. Door de technologische vooruitgang kunnen we immers steeds meer afwijkingen opsporen, ook afwijkingen waarvoor vandaag geen adequate oplossing bestaat.

Aanbevolen… in bepaalde gevallen

Het KCE herbevestigt zijn vorige aanbevelingen uit 2004 voor een reeks prenatale onderzoeken die hun voordeel bewezen hebben (idealiter 10 bij een eerste zwangerschap, 7 bij een volgende zwangerschap), zoals de opvolging van het gewicht en de bloeddruk, het urineonderzoek, het beluisteren van de hartslag van de baby, het opsporen van diabetes, enz.

Het KCE vermeldt duidelijk in welke gevallen screening naar infecties aanbevolen is. Een voorbeeld: Er is onvoldoende wetenschappelijk bewijs om bij alle zwangere vrouwen routinematig een serologisch onderzoek aan te bevelen naar antistoffen tegen het cytomegalovirus of naar antistoffen voor toxoplasmose op verschillende tijdstippen in de zwangerschap. Een eenmalig serologisch onderzoek voor of aan het begin van de zwangerschap kan evenwel nuttig zijn in de mate dat dit niet-immune vrouwen kan motiveren om preventieve maatregelen te nemen en dat het immune vrouwen kan geruststellen.

Het KCE stelt verder dat bijvoorbeeld een systematische screening naar vitamine D-tekort en de inname van supplementen alleen aanbevolen is bij vrouwen die een hoger risico lopen op een ernstig vitamine D-tekort.

Daarnaast meent het KCE dat er geen evidentie is om een aanbeveling te formuleren inzake bijkomende echografische screening (naast de routinescreening door middel van anamnese en fysisch onderzoek) bij zwangere vrouwen zonder verhoogd risico op pre-eclampsie. Volgens het KCE zijn twee echografieën (in het begin en de helft van de zwangerschap) noodzakelijk. Een derde echo (in het derde trimester) is niet absoluut nodig, maar ze geeft nog bijkomende informatie, heeft geen grote medische nadelen en… er wordt heel erg naar uitgekeken door de toekomstige ouders.

Missen is geen optie meer

Het KCE geeft toe dat vandaag zowel artsen als ouders steeds moeilijker aanvaarden dat een probleem dat had kunnen worden opgespoord, gemist wordt. Het KCE raadt elk screeningsonderzoek af dat niet duidelijk grotere voor- dan nadelen biedt voor moeder en kind. De belangrijkste reden hiervoor is dat vele screenings niet 100% nauwkeurig zijn. Bij een ‘abnormaal’ resultaat heeft men vaker te maken met een vals alarm dan met een echte afwijking. Maar dit vals alarm zorgt wel voor grote ongerustheid bij vele vrouwen, wat tot gevolg heeft dat er een reeks bijkomende testen wordt uitgevoerd, of dat er zelfs een behandeling wordt opgestart, die zelf ook weer risico’s kan inhouden. Een voorbeeld: de opsporing van het cytomegalovirus in de baarmoeder via een vruchtwaterpunctie kan een miskraam kan veroorzaken, terwijl men onmogelijk zeker kan weten of de baby aangetast is en een risico loopt op de schadelijke gevolgen van deze besmetting.

“We betreden hier een gevoelig ethisch domein, waar naast het recht op weten ook het recht op niet weten kan worden ingeroepen”, aldus het KCE in zijn rapport, dat ervoor pleit de toekomstige ouders goed te informeren over de onderzoeken zodat ze de voor- en nadelen kunnen afwegen en de juiste beslissing kunnen nemen. 

Alle publicaties in enkele clicks

De gids voor opvolging van laagrisicozwangerschappen is online beschikbaar op de website van het KCE, in de oorspronkelijke versie (125blz. in het Engels). Een synthese in het Nederlands is ook beschikbaar (42 blz.). Opmerking: Het KCE stelt ook andere reeksen ter beschikking van  (artsen) bezoekers die meer willen weten over een bepaald thema via de FOCUS-pagina’s op zijn website. Op de FOCUS-pagina over zwangerschap, geboorte en postnatale zorg komt u  in enkele clicks terecht bij alle KCE-publicaties over dit thema.

J.M.