Onderzoekers van UZ Leuven en KU Leuven hebben, in samenwerking met het VIB, een genetische test ontwikkeld die bepaalt bij welke patiënten medicatie voor een nabehandeling van eierstokkanker zal aanslaan. De medicatie, PARP-remmers genoemd, werkt zeer goed om herval van de ziekte tegen te gaan, maar is slechts effectief voor ongeveer de helft van de patiënten.

Elk jaar krijgen in België ongeveer 800 vrouwen de diagnose van eierstokkanker. Meestal wordt de diagnose pas gesteld in een gevorderd stadium. De ideale behandeling bestaat uit chemotherapie en een operatie. Ondanks die behandeling hervallen 8 op de 10 vrouwen met gevorderde eierstokkanker binnen de 2 à 3 jaar. Sinds enkele jaren zijn er naast die standaardbehandeling een aantal nieuwe, meer gerichte therapieën goedgekeurd, waaronder PARP-remmers. Dat zijn pillen die de terugkeer van de ziekte na de behandeling kunnen uitstellen of zelfs voorkomen.

Maar de remmers zijn slechts effectief voor ongeveer de helft van de patiënten. Daarom hebben Leuvense onderzoekers een genetische test ontwikkeld die, op basis van afgenomen tumorweefsel tijdens de operatie, kan aangeven bij welke patiënten de behandeling zal aanslaan. De test is gebaseerd op het mechanisme van 'homologe recombinatie deficiëntie': dat is een van de mechanismen waarmee het menselijk lichaam omgaat met fouten in het DNA. Wanneer veel fouten niet of verkeerd hersteld worden, kan dit opgepikt worden door de test, die aantoont of de kankercellen vatbaar zijn voor de PARP-medicatie.

"Dankzij de test kunnen we onnodig dure behandelingen en bijwerkingen vermijden", zegt Toon Van Gorp, arts-specialist gynaecologische oncologie in UZ Leuven. "Dat is uitstekend nieuws voor patiënten met eierstokkanker."

Zoals elke therapie heeft een behandeling met PARP-remmers ook bijwerkingen, zoals bloedarmoede, misselijkheid en vermoeidheid. Als artsen op voorhand weten dat een patiënt niet in aanmerking komt voor de medicatie, hoeft hij of zij zich niet bloot te stellen aan die nadelen, en kan meteen een alternatieve therapie worden aangeboden. Niet in aanmerking komen voor PARP-remmers, is dus niet automatisch slecht nieuws.

Tot hiertoe werd er samengewerkt met een bedrijf in de Verenigde Staten dat de test aanbiedt. UZ Leuven is nu het eerste Europese ziekenhuis dat een eigen, en goedkopere, versie van de test zal inzetten. De test van UZ Leuven kost 1.000 à 1.200 euro, maar is nog steeds een pak goedkoper dan de test uit de VS. UZ Leuven hoopt tegen het einde van dit jaar een regeling over terugbetaling rond te hebben.