Het nieuwe ziekenhuis ZNA Cadix was deze namiddag de locatie van een grootschalige rampoefening. Het scenario was dat het ziekenhuis geëvacueerd moet worden nadat een gekantelde vrachtwagen de zuurstofleidingen van het ziekenhuis zwaar heeft beschadigd. Doordat het ziekenhuis niet kan werken zonder zuurstof, worden alle patiënten overgebracht naar andere ziekenhuizen.

Met de grootste oefening in vijf jaar test Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) de noodprocedures in samenwerking met de Antwerpse brandweer, politie en medische diensten. Aan de oefening nemen 230 medewerkers en figuranten deel. ZNA Cadix opent op 18 september.

Lading vrachtwagen door de muur
Het scenario van de oefening is een verkeersongeval met een vrachtwagen waarbij de zuurstofleidingen van het ziekenhuis zwaar beschadigd raken. De vrachtwagen is geladen met metalen steunbalken en kantelt op de Noorderlaan ter hoogte van het ziekenhuis. Hierdoor begint de lading te schuiven en boort ze zich vervolgens door de zijkant van het ziekenhuis.

Dit veroorzaakt grote schade aan de zuurstofleidingen en de back-upsystemen. Op dat moment zijn er 450 patiënten in het ziekenhuis, waarvan er 300 zijn opgenomen. Daarvan hebben er 75 extra zuurstof nodig.

Geen zuurstof = geen ziekenhuis
Zuurstof is essentieel voor de werking van een ziekenhuis. Als de zuurstofaanvoer uitvalt, heeft dat grote gevolgen: voor operaties die aan de gang zijn, voor patiënten die beademd worden (bv. op Intensieve Zorg) en voor andere patiënten die extra zuurstof nodig hebben (bv. op de geriatrische afdeling en afdeling Spoedgevallen).

Een ziekenhuis heeft sowieso meerdere ‘zuurstofbronnen’. Het gaat om verschillende zuurstoftanks en een noodvoorraad grote flessen die zijn aangesloten op de zuurstofleidingen. Deze laatste dienen als back-up bij incidenten.

Bij problemen met de zuurstofaanvoer treedt onmiddellijk het ziekenhuisnoodplan in werking. Patiënten krijgen dan geen zuurstof meer via een zuurstofleiding in de muur, maar van draagbare flessen met zuurstof.

Wanneer de normale zuurstofaanvoer voor lange tijd onbeschikbaar is en de alternatieven niet ver genoeg reiken, moeten alle patiënten in het ziekenhuis geëvacueerd worden naar andere ziekenhuizen. Dit zijn zowel de patiënten die beademing of extra zuurstof nodig hebben, als de andere opgenomen patiënten. Het kan immers gebeuren dat de gezondheid van een patiënt verslechtert en dat die patiënt daardoor extra zuurstof nodig heeft.

Evacuatie 72 patiënten met ambulances
Voor de oefening simuleert ZNA de evacuatie van het hele ziekenhuis. Er worden 230 mensen ingezet, waarvan 72 figuranten als patiënt. Deze patiënten worden geëvacueerd met ambulances: 14 patiënten vanop Intensieve Zorg, 24 vanop de geriatrische afdeling en 23 vanop de afdeling Heelkunde (= opgenomen na een operatie). Tot slot worden nog 11 patiënten vanop de dienst Spoedgevallen overgebracht naar andere ziekenhuizen.

Bij de rampoefening worden verschillende stappen geoefend:

• de eerste inschatting van de situatie door de interventieploeg van het ziekenhuis en de afkondiging van het ziekenhuisnoodplan;
• het overschakelen op andere zuurstofbronnen bij patiënten die beademend worden of ademhalingsondersteuning krijgen; ​
• de evacuatie van opgenomen patiënten naar het triagepunt vlakbij de spoed in de ondergrondse parking;
  het reageren op onverwachte gebeurtenissen tijdens de evacuatie, zoals een patiënt die valt of een hartstilstand krijgt;
• het transport van de patiënten met een ambulance en eventueel een MUG (mobiele urgentiegroep, een wagen met een spoedarts, spoedverpleegkundige en de bijhorende toestellen) voor patiënten die continue opvolging vereisen;
• de overdracht van deze patiënten aan de teams van andere ziekenhuizen.

“Gezondheid patiënten heeft geen pauzeknop”
Dr. Kurt Anseeuw, medisch diensthoofd Spoedgevallen ZNA: “In een ziekenhuis is tijd altijd belangrijk, zeker in crisissituaties. De gezondheid van een patiënt heeft immers geen pauzeknop. Daarom oefenen we regelmatig op noodsituaties, zodat we de noodprocedures goed in de vingers houden. Ook al is de kans uiterst klein dat het scenario van deze oefening werkelijkheid wordt, we willen ook daarop voorbereid zijn.”

Politie, brandweer en medische diensten
Voor deze oefening werkt ZNA nauw samen met de Antwerpse politie en brandweer, andere ziekenhuizen en Rode Kruis Vlaanderen.

De politie bekommert zich om de vlotte toegang van hulpdiensten van en naar het ziekenhuis in het evacuatiescenario. In werkelijkheid zou de Noorderlaan dan worden afgesloten en heeft de evacuatie van alle patiënten grote gevolgen voor het verkeer in en rond de stad.

De brandweer ondersteunt het zorgpersoneel ​ bij de overbrenging van patiënten naar de ambulances.

• Andere Antwerpse ziekenhuizen en Rode Kruis Vlaanderen zorgen voor vijf ambulances en drie MUG’s. Het Rode Kruis ondersteunt ook bij de evacuatie van de patiënten.