Het gebruik van ketamine zit in de lift in ons land. Tot die conclusie komen wetenschappers van de Universiteit Antwerpen na een grootschalige analyse van rioolwaterstalen. In vergelijking met onderzoek van 2012 gaat het om waarden die tot elf keer hoger liggen.

Het Toxicologisch Centrum van de Universiteit Antwerpen is pionier op het vlak van rioolwateranalyse. Al sinds 2010 voeren prof. Alexander van Nuijs en zijn collega’s onderzoeksprojecten uit. In 2012 deed Van Nuijs via rioolwateranalyse een kleinschalig onderzoek op drie locaties naar het gebruik van ketamine in België. Legale ketamine is een snelwerkend vloeibaar verdovingsmiddel dat al sinds de jaren zestig gebruikt wordt bij onder meer chirurgische ingrepen. In de jaren negentig dook de stof ook op als drug in het uitgaansmilieu, in tablet- en poedervorm. In het rioolwateronderzoek in 2012 was ketamine soms detecteerbaar, maar echter in zeer lage hoeveelheden.

Grootschalig onderzoek
In 2023 voerde Natan Van Wichelen, doctoraatsonderzoeker aan het Toxicologisch Centrum van UAntwerpen, een veel grootschaliger onderzoek uit naar ketamine. Tussen 2020 en 2023 verzamelde hij waterstalen in waterzuiveringscentra op 26 locaties, verspreid in België. Het onderzoek richtte zich op grote steden zoals Antwerpen en Brussel, maar ook kleinere steden en meer landelijke gemeenten werden onderzocht. Per dag werd een representatief staal geanalyseerd om zo te kijken hoeveel ketamine er aanwezig was. Van Wichelen vond zowel ketamine in de waterzuiveringsstations van grote steden als van meer rurale gebieden.

Van Wichelen. “Het grote voordeel aan afvalwater zit in het feit dat iedereen deelneemt aan ons onderzoek. Zo kunnen we een goed beeld schetsen van de consumptie van illegale substanties, zoals ketamine, wat moeilijker in kaart is te brengen via andere methoden.”

Niet alleen op festivals
De cijfers bevestigen dat aanvoelen. “In vergelijking met 2012 troffen we de stof nu zeven tot elf keer meer aan in het rioolwater. We hadden zo’n grote stijgingen niet verwacht. De hoogste concentraties vonden we in de steden en in regio’s die tegen de Nederlandse grens liggen. Vaak denken mensen dat drugs enkel worden gebruikt in de grote steden, maar door dit soort analyses zien we dat ketamine over heel België wordt gebruikt.”

In het weekend wordt er duidelijk meer ketamine gebruikt dan op weekdagen: zaterdag en zondag ligt het verbruik 58% hoger dan op weekdagen. Van Wichelen: “Ketamine is zeker een partydrug, maar het is meer dan dat. De consumptie doorheen het jaar is relatief stabiel. Van sommige exotische drugs zien we enorme pieken tijdens feestdagen of in de festivalperiodes en daarna verdwijnen ze weer, maar voor ketamine kunnen we dus echt spreken van een gebruik binnen en buiten het feestmilieu.”

De resultaten van het onderzoek werden gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Water Research (Science Direct).