Het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) en de Universiteit Antwerpen (UAntwerpen) zijn een pilootproject gestart om longkanker vroegtijdig op te sporen bij risicogroepen. Het project, genaamd ZORALCS (Zuid-Oost Rand Antwerpen Lung Cancer Screening), richt zich op inwoners tussen 55 en 74 jaar uit zeven gemeenten in de Antwerpse regio die roken of gerookt hebben.

“Longkanker wordt vaak pas in een laat stadium ontdekt, omdat de symptomen laat optreden. Als de ziekte vroeg ontdekt wordt, is er een goede kans op genezing”, vertelt prof. dr. Annemiek Snoeckx, diensthoofd radiologie in het UZA en hoofdonderzoeker van het ZORALCS-project. 

Het pilootproject wil nu onderzoeken of een brede screening met lage-dosis-CT-scans haalbaar is in Vlaanderen. De eerste screenings zijn al gestart en de ev aluatie van het project wordt verwacht in 2027-2028.

Het project richt zich op inwoners van Edegem, Mortsel, Kontich, Boechout, Vremde, Lint en Hove tussen 55 en 74 jaar die roken of gerookt hebben. Het komende jaar krijgen zo’n 25.000 inwoners een uitnodiging in de bus. “Iedereen die meer dan 100 sigaretten rookte, vragen we om een online vragenlijst in te vullen”,  legt prof. Guido Van Hal, socioloog en expert in screeningsprogramma’s bij UAntwerpen, uit. “Een algoritme bepaalt of je een verhoogd risico op longkanker loopt, rekening houdend met factoren zoals rookgeschiedenis, familieleden met kanker en andere gezondheidsparameters.”

Algoritme berekent risico

Concreet zullen deelnemers een online vragenlijst invullen, waarna een algoritme het risico op longkanker berekent op basis van onder meer rookgeschiedenis en kankergevallen in de familie. Mensen met een verhoogd risico krijgen een gratis CT-scan in het UZA. Die scans worden beoordeeld door radiologen, ondersteund door AI-software, om in te schatten hoe groot het risico op longkanker is. Bij een verdacht resultaat krijgen de deelnemers bijkomend onderzoek of een controlescan na enkele maanden, om na te gaan of er inderdaad sprake is van kanker. Als er geen afwijkende resultaten zijn volgt een jaar later nog een tweede lage- dosis-CT-scan.

De slaagkansen van het screeningsprogramma hangen af van de deelnamebereidheid. Daarom werken het UZA en UAntwerpen nauw samen met lokale besturen, digipunten, huisartsen, apothekers, OCMW’s en andere eerstelijnszorgverleners. “Wie rookt, heeft mogelijk een duwtje in de rug nodig voor dit soort screening. Tegelijk proberen we drempels zo laag mogelijk te houden, ook voor wie digitaal minder vaardig is”, zegt Guido Van Hal.

Als extraatje krijgen de deelnemers die nog roken of pas recent gestopt zijn gratis rookstopbegeleiding aangeboden. Ook de impact daarvan wordt mee onderzocht.

Het pilootproject moet ook uitwijzen wat de uitdagingen zouden zijn om een vroegtijdige screening in heel Vlaanderen uit te rollen. Onder meer de deelnamebereidheid van mensen die nog roken zou een probleem kunnen zijn, klinkt het.