De vzw Gynca's heeft donderdag een ambitieus plan voorgesteld om tegen 2030 alle kankers veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV) te elimineren. Daarmee willen ze inzetten op systematische screening, data en monitoring, vaccinatie en samenwerking tussen alle beleidsniveaus.

Tijdens een rondetafelgesprek in de Kamer met de betrokken partijen werd het plan 'Vooruitgang in de volksgezondheid: een roadmap naar het elimineren van HPV-gerelateerde kankers en ziektes in België tegen 2030' voorgesteld. 

Ze hanteren de 90/90/2030-doelstelling: 90 procent van de doelpopulatie gevaccineerd tegen HPV en 90 procent gescreend op baarmoederhalskanker tegen 2030. Zo willen ze alle kinderen vaccineren, ongeacht school of woonplaats en de inhaalvaccinatie uitbreiden bij mensen tot 30 jaar en kwetsbare groepen. Want de vaccinatiegraad in Wallonië en Brussel ligt lager dan in Vlaanderen. Maar Vlaanderen komt volgens experten ook niet aan de vereiste vaccinatiegraad.

Momenteel verschilt ook de screeningsgraad sterk per regio en is er geen georganiseerd screeningsprogramma voor anale kanker. Daarom willen de experts alle vrouwen systematisch screenen op baarmoederhalskanker. Ook pleiten ze voor zelfafnamekits bij kwetsbare vrouwen en screenings op anale kanker bij risicogroepen.

Het plan vraagt dat de dataverzameling correcter verloopt, gedeeld en gemonitord wordt. Daarvoor is er een samenwerking nodig tussen alle actoren. Daarom vragen de experts aan de federale regering om HPV-eliminatie als prioriteit op te nemen in het nationale kankerplan, om een taskforce om de ongelijkheden in vaccinatie en screening aan te pakken en extra investeringen in HPV-onderzoek. 

Donderdag werd het plan besproken tussen onder andere de patiëntenorganisatie Gynca's vzw, de gynaecoloog Kobe Dewilde, viroloog Pierre Van Damme, Patrick Martens van het Centrum voor Kankeropsporing en Marc Arbyn van Sciensano. N-VA-parlementslid Kathleen Depoorter onderschrijft het plan en deed een voorstel van resolutie voor een volledige terugbetaling van vaccins tot 30 jaar.

Kobe Dewilde, gynaecoloog van het UZ Leuven, die meewerkte aan het plan, hamert op het belang van vaccins en screenings. "We zien in andere landen dat het mogelijk is om HPV-gerelateerde kankers volledig uit te roeien, dat moet bij ons ook lukken", aldus Dewilde. "Als kinderen gevaccineerd worden en vrouwen vanaf 25 jaar een uitstrijkje laten doen, kan baarmoederhalskanker quasi volledig uitgesloten worden. Ik wil ook het misverstand uit de wereld helpen dat het een vaccin is tegen een soa. Het is een vaccin dat een hele reeks kankers kan vermijden en dus uitermate belangrijk."

Ook vaccinoloog Pierre Van Damme wil dat HPV-vaccin voortaan wordt beschouwd als een van de universele vaccins. "Net zoals bij zuigelingen moeten we er eigenlijk voor zorgen dat een hele leeftijdsgroep gevaccineerd wordt", aldus Van Damme. "Ik heb vandaag veel politieke bereidheid gezien. Maar er zijn nog grote verschillen over de verschillende regio's, we moeten dat niveau kunnen overstijgen om de vaccinatiegraad omhoog te krijgen. De grote uitdagingen voor beleidsmakers zullen zijn om het vaccin terugbetaald te krijgen tot 26 of 30 jaar, om ook apothekers een actieve rol te laten spelen in HPV-vaccinatie en om alle databanken op elkaar af te stemmen."

Het idee voor het plan ontstond vanuit de patiëntenorganisatie Gynca's vzw. "We zijn eigenlijk al twee of drie jaar bezig met het plan", zegt Anne De Middelaer van de vzw. "Maar we merkten dat er nood was aan een volgende stap om het op de politieke agenda te krijgen." 

Jaarlijks krijgen in ons land meer dan 1.000 personen kanker veroorzaakt door HPV. Baarmoederhalskanker treft elk jaar 639 vrouwen, voor 236 onder hen is het de doodsoorzaak.