Huisarts Wannes Meskens van de Merchtemse groepspraktijk De Elm legt uit hoe de drie indicatoren voor het voorschrijfgedrag antibiotica hun doel voorbijschieten. Dat na een 'slecht' rapport dat hijzelf in de bus kreeg van het Riziv, al probeert hij zoveel mogelijk de richtlijnen toe te passen. "De feedback in dit rapport, met het dreigement van mogelijke sancties, biedt geen positieve bijdrage", meent hij. "De cijfers bieden geen realistisch beeld van de dagelijkse praktijk."

Aanleiding voor de onderbouwde reactie van dr. Meskens in de lezersrubriek van De Standaard is de feedback van het Riziv over zijn voorschrijfgedrag antibiotica. MediSfeer en De Specialist stipten onlangs nog aan dat het de inspectie van het Riziv het vizier (nog) meer zou richten op het antibiotica-voorschrijfgedrag van huisartsen. Maar in se vindt dr. Meskens de sanctionerende aanpak verkeerd omdat hij berust op foutieve premissen ("indicatoren"). Bovendien gaat het om een maatschappelijk probleem. Zijn reactie analyseert de drie indicatoren.

Eerste indicator

"We krijgen feedback op basis van drie indicatoren. De eerste toont per jaar welk percentage van onze voorschriften antibiotica bevat, met een apart streefdoel voor kinderen en volwassenen. Voor volwassenen mag dat niet hoger liggen dan 23 procent, voor kinderen 45 procent, wellicht omdat er bij volwassenen een heel arsenaal aan medicatie bestaat die we bij kinderen niet gebruiken."

"Maar welke medicatie, behalve antibiotica worden we geacht voor te schrijven aan kinderen in minstens 55 procent van de gevallen? Het overgrote deel van de kinderen op consultatie is geholpen met pijnstilling of een koortswerend middel en fysiologisch water. Die zijn zonder voorschrift te krijgen bij de apotheek. Als kinderen op consultatie komen, geef ik dus zelden een voorschrift. Bij ernstig zieke kinderen, waar bovengenoemde middeltjes niet volstaan, zijn antibiotica nu eenmaal vaak noodzakelijk."

"Bijgevolg lijkt de enige manier om uit de rode zone te geraken bij een volgend rapport, meer voorschriften maken voor medicijnen die geen antibiotica zijn. Bijvoorbeeld voor geneesmiddelen die ook zonder voorschrift te verkrijgen zijn of zelfs voor middeltjes die wetenschappelijk weinig onderbouwd zijn, zoals hoestsiroop. Het is duidelijk dat dat niet de bedoeling kan zijn van dit rapport."

Tweede indicator

"De tweede indicator zegt iets over de verhouding voorgeschreven amoxicilline met clavulaanzuur ten opzichte van zuivere amoxicilline. In 80 procent van de gevallen moet er volgens de indicator zuivere amoxicilline voorgeschreven worden. Het toegevoegde clavulaanzuur dient om bepaalde resistente bacteriën toch te kunnen bestrijden. Bij wie een longontsteking heeft, is het in de (huisartsen)praktijk moeilijk te achterhalen of het om zo'n resistente bacterie gaat."

"De richtlijnen stellen daarom dat in zo'n geval clavulaanzuur toegevoegd moet worden bij patiënten met bepaalde chronische aandoeningen, zoals long- of hartproblemen. Precies díé patiënten lopen meer risico op een longontsteking. Het is dus weinig aannemelijk dat 80 procent van de mensen met een longontsteking verder gezonde mensen zijn. Ook daar lijkt de enige oplossing om de drempel te halen absurd: veel meer zuivere amoxicilline voorschrijven voor mensen die eigenlijk geen antibiotica ­nodig hebben."

Derde indicator

"Voor de derde indicator geldt grofweg hetzelfde. Het valt op dat voor die laatste twee indicatoren meer dan 75 procent van de artsen in de rode zone zit. Je kunt je dan afvragen of de verwachting wel correct is. En zelf als die correct wordt geacht, is een individuele sanctie voor wat duidelijk een maatschappelijk probleem is, niet opportuun."

"Iedereen beseft dat de toenemende resistentie tegen antibiotica een ernstig probleem is. Wetenschap­pelijk onderbouwde geneeskunde moet de leidraad zijn, maar onderschat de cruciale rol van de arts niet. We zijn verstandige mensen, met een intrinsieke motivatie om anderen te helpen."

"Waar we nood aan hebben, is ondersteuning, duidelijke richtlijnen en goede opleidingen. Maar de feedback in dit rapport, met het dreigement van mogelijke sancties, biedt geen positieve bijdrage. Een arts die de Belgische richtlijn rond antibiotica volgt, maakt veel kans om een slecht rapport te krijgen. Dat komt doordat de cijfers geen realistisch beeld geven van de dagelijkse praktijk."

> Boete dreigt voor artsen die te veel antibiotica voorschrijven