Afgelopen zaterdag organiseert de BAAS (Belgian Association for Ambulatory Surgery) in het Militair Hospitaal Neder-Over-Heembeek een studievoormiddag over duurzaamheid in ambulante chirurgie. Prof. An Teunkens (KU Leuven) sprak er over de 10 R’s: tips and tricks voor een duurzaam OK. Wat doen operatiekwartieren bij ons om het milieu minder te belasten?

Zelf raakte de professor geïnteresseerd en geëngageerd via het Green Impact Awards Team binnen het OK. “Dat team zal ongeveer acht jaar geleden opgestart zijn. Door corona viel het even stil en nu werd het weer nieuw leven ingeblazen”, legt ze uit. “Men zocht mensen die daarvoor interesse hadden, vandaar. Zoals meestal steken we in dergelijke projecten veel vrije tijd. Ik zie hier wel veel potentieel in. Maar dit is teamwerk met bijvoorbeeld ook iemand van de verpleegkunde en van de chirurgie.”

Professor Teunkens hoopt dat we over vijf jaar al een flink stuk verder staan en dat de directie de nodige steun verleent. Bij de vraag om eenvoudige gedragsveranderingen die de duurzaamheid ten goede komen, rijst er soms wel wat weerstand bij een aantal collega’s. “Het komt er dan op aan om het been stijf te houden. Meestal ziet men dan op termijn wel de voordelen. Nu telt bijvoorbeeld elke operatiezaal vier in plaats van twee vuilnisbakken. Er wordt dan weleens gemopperd dat die in de weg staan en dat afval sorteren te veel werk vergt, maar waarschijnlijk is iedereen over een halfjaar gewoon om zo te werken en zegt niemand er nog wat over als het routine is geworden.”

De Nederlandse gezondheidszorg is ‘goed’ voor 7% van de totale CO2 -uitstoot van het land. Dat is niet min.

Prof. Teunkens: “Die cijfers kunnen kloppen, want als je er de literatuur wereldwijd op naslaat, wordt het aandeel van de gezondheidszorg rond 5% ingeschat. Een ‘ontwikkeld’ land zal wellicht nog iets meer materialen (zeker single use materiaal) verbruiken. België haalt waarschijnlijk ongeveer dezelfde cijfers.“

Kan de overheid klimaatgunstige evoluties in de ziekenhuizen, of besparingen ten gevolge van milieuvriendelijke maatregelen, niet incentiveren?

“Of dergelijke incentives daarvoor nu al bestaan daarop moet ik u als ‘gewone’ anesthesioloog het antwoord schuldig blijven. Misschien zal men ook wel een aantal zaken verbieden in de toekomst. Het komt erop aan om goede compromissen te sluiten en een aantal zaken sterk te limiteren of het gebruik ervan te drukken.”

Bestaan er geen alternatieven voor de huidige anesthesiegassen?

“Zo simpel is het niet. Je kunt niet zomaar zeggen dat we geen gassen meer zullen gebruiken om over te schakelen naar een intraveneus anestheticum als propofol. De productie van propofol en van spuiten, leidingen… bijvoorbeeld moet je dan ook mee in rekening brengen en deze berekeningen zijn niet zo éénvoudig.“

Vooraleer die anesthesiegassen via de ziekenhuisschoorsteen in het milieu belanden, zou je ze kunnen afzuigen en opslaan natuurlijk.

“CO2 capteren we in bepaalde kalkkorrels die gebruikt kunnen worden bij wegenwerken en bodemverbeteraars. Het gaat om recycleerbare gebluste kalk. Daarvoor bestaan al projecten. Sommige gassen zijn ook herbruikbaar in de veeartsenijkunde, of je kunt ze naar analogie met nucleair afval ergens veilig opslaan.”

“Over dergelijke zaken zijn we in onderhandeling met een firma. Al onze ventilatoren moeten dan immers een welbepaalde connectie hebben, wat per ventilator weer enkele duizenden euro’s kost.”

“We zouden ook graag zien dat de firma’s zelf bijdragen aan de duurzaamheid, net zoals de overheid dat zou moeten doen. Het ziekenhuis hiervoor alleen laten opdraaien, lijkt ons niet aangewezen.”