In 2023 peilde de Commissie Geestelijke Gezondheid van de FAMGB en de BHAK bij de leden van de twee Brusselse huisartskringen (Nederlandstalig en Franstalig) naar de geestelijke gezondheid van de Brusselaars. Het doel was een momentopname te maken van de geestelijke gezondheid in de huisartspraktijken en de manier waarop ermee wordt omgegaan te evalueren, om samen met de verschillende betrokken actoren gepaste oplossingen te kunnen uitwerken en/of ondersteunen.
Voor de overgrote meerderheid (90%) van de respondenten zijn de geestelijke gezondheidsbehoeften in Brussel de laatste jaren toegenomen. Meer dan de helft van de respondenten (55,72%) vond dat verzoeken die direct of indirect betrekking hadden op de geestelijke gezondheid tussen 25% en 75% van hun consultaties uitmaakten, “hoewel deze niet werden gewaardeerd door de Inami”, betreurt de Commissie in de samenvatting van haar enquête. Dr. Christophe Barbut, voorzitter van de Commissie Psychische Gezondheid van de FAMGB, legt uit dat consultaties die gewijd zijn aan de geestelijke gezondheid door huisartsen veel meer van hun tijd in beslag nemen dan andere soorten consultaties, maar dat ze daarvoor niet meer betaald worden.
Bepaalde kwesties die rechtstreeks verband houden met de geestelijke gezondheid komen bijzonder vaak voor in huisartsenpraktijken. Van de problemen in kwestie staan werkgerelateerde problemen bovenaan de lijst (te hoge werkdruk, werkomgeving, verlies van zin in het werk, etc.), gevolgd door gezinsproblemen en verslaving. Jongvolwassenen tussen 26 en 35 jaar, gevolgd door de leeftijdsgroep 36-45 jaar, worden het meest getroffen. Deze resultaten komen overeen met die van de BELHEALTH-enquête van Sciensano voor België, die in 2023 werd gepubliceerd, merkt de Commissie op.
Meer dan 70% van de respondenten werkt regelmatig samen met een of meer professionals uit de geestelijke gezondheidszorg, waarvan de meesten deel uitmaken van het netwerk van de huisarts (buurt, intervisie, vergaderingen, enz.). Helaas krijgt de huisarts weinig feedback van diezelfde professionals. “Het is belangrijk om te erkennen dat de introductie van eerstelijnspsychologen voor een aanzienlijke vooruitgang heeft gezorgd in vergelijking met de situatie die wordt beschreven in het Zwartboek over geestelijke gezondheid in Brussel (2018) en het Witboek over geestelijke gezondheid in Brussel (2019) van de Commissie voor Geestelijke Gezondheid”, zegt dr. Barbut.
“Maar zelfs als ze opmerkelijk werk leveren, is het niet genoeg. De toegankelijkheid van psychiatrische consultaties blijft volstrekt ontoereikend.” Dit blijkt duidelijk uit het onderzoek: het rapport concludeert dat de beschikbaarheid van psychologen in het algemeen als onvoldoende wordt beoordeeld. Ondertussen is de beschikbaarheid van faciliteiten voor geestelijke gezondheidszorg, psychiaters en psychiatrische bedden zeer ontoereikend... evenals de betaalbaarheid van de geestelijke gezondheidszorg als geheel. Huisartsen hebben daarom moeite om patiënten door te verwijzen naar een professional in de geestelijke gezondheidszorg. Ze voelen zich nog steeds erg hulpeloos.
Om het hoofd te kunnen bieden aan de toenemende behoeften en om er zo effectief mogelijk aan te kunnen voldoen, vragen huisartsen om een betere financiële erkenning van consulten voor geestelijke gezondheidszorg in de huisartsenpraktijk. Ze vragen ook om mechanismen die de toegang tot een netwerk van professionals vergemakkelijken.
Zo vragen ze de invoering van een oproepnummer (of referentiecontact) om de behandeling van patiënten in kritieke of complexe situaties te vergemakkelijken (opeenstapeling van factoren). “Er is onderzoek gedaan naar deze kwestie en er is zelfs een begin gemaakt met een project in die richting”, zegt Christophe Barbut, “maar dat is allemaal ingestort ten tijde van de covid-crisis en er is geen follow-up geweest.”
De Commissie Geestelijke Gezondheid doet aanbevelingen, en benadrukt met name het belang van het verbeteren van het welzijn van de burgermaatschappij in het algemeen. Maar professionals in de geestelijke gezondheidszorg en huisartsen kunnen niet in hun eentje de levenskwaliteit van hun patiënten verbeteren. Het is essentieel dat regionale en federale politici op hun niveau actief werken aan de verbetering van het welzijn van de bevolking. Er moet ook worden opgemerkt dat 20% van de respondenten het gebrek aan opleiding in geestelijke gezondheid betreurt.
> Lees ook: “Ik ben verontrust door het aantal patiënten dat geen psychiater kan vinden” (Dr. Carlens)
