Nederland kende een opstootje rond een lijst van 'gebrandmerkte' artsen die jarenlang op het internet stond tot 2021. Toen oordeelde de rechter dat de lijst weggehaald moest worden, maar de Stichting Slachtoffers Iatrogene Nalatigheid-Nederland (SIN-NL) ging daartegen in beroep. In hoger beroep werd de uitspraak evenwel bevestigd, misschien een precedent voor ons land.

De artsenschandpaal stond op de beruchte website zwartelijstartsen.nl. Niet alleen moet SIN-NL de domeinnamen aan Stichting Stop Online Shaming (SOS) overdragen, het is ook verplicht om Google te verzoeken om de vermeldingen naar deze websites uit de zoekresultaten te verwijderen. "De stok achter de deur om aan deze uitspraak gehoor te geven was een dwangsom van 150.000 euro", licht het vakblad Medisch Contact toe. De zwarte lijsten zijn inderdaad offline gehaald, maar in het internetarchief zouden er nog wel sporen van terug te vinden zijn, meldt het vakblad.

Online shaming
De motivatie van de rechter in hoger beroep om de verwijdering te bevestigen, luidt dat het recht op eerbiediging van eer en goede naam in dit geval zwaarder weegt dan de vrijheid van meningsuiting. "De wijze waarop de zwarte lijsten zijn ingekleed, de daarop vermelde termen, foto’s en annotaties en de term “zwarte lijst” als zodanig, afgezet tegen de informatie op BIG-register.nl, maken dat het verbod (...) in deze situatie gerechtvaardigd is’".

Ook mag SIN-NL artsen (en andere zorgverleners) niet meer aanduiden als falende artsen of zeggen dat ze medische misdrijven plegen, als zij niet strafrechtelijk veroordeeld zijn én zijn verdere smadelijke, lasterlijke of beledigende uitingen verboden. 

Het fenomeen wordt door kenners ook wel 'online shaming' genoemd. De zwarte lijst waarop inmiddels ruim 900 artsen en andere zorgverleners stonden, prijkte ruim dertien jaar op het internet en leidde tot tal van individuele gerechtelijke procedures die geen succes hadden. Wel integendeel: individuele artsen die durfden te klagen, werden juist extra hard aangepakt. De impact van de vermelding op de zwarte lijst al jarenlang heel groot. Maar via Stop Online Shaming, een stichting zonder winstoogmerk die bestaat sinds 2019, lukte het dan toch na zorgvuldige voorbereiding en misschien ook omdat SOS zelf geen belanghebbende is in deze kwestie.