Na de covidcrisis een zware overstroming in het ziekenhuis annex massale evacuatie en amper twee weken later een enorme explosie in de buurt met tal van zwaargewonden: het overkwam het ziekenhuis van Leverkusen. "We dachten dat corona een uitdaging voor ons was, maar de evacuatie bleek nog een ander paar mouwen", getuigt verplegingsdirecteur Annette Lenz-Holdinghausen. (foto © Klinikum Leverkusen)

In een interview met ons zusterblad AerzteZeitung legt ze uit wat het betekent voor het personeel als zo'n groot gebouw geëvacueerd moet worden zonder de aanwezigheid van  elektriciteit of telefoon.

De recente overstromingen lieten ook een enorme puinhoop na in Leverkusen. In die mate dat op 14 en 15 juli het ziekenhuis voor het eerst sinds de opening in 1956 halsoverkop geëvacueerd moest worden. Alle patiënten moesten naar andere ziekenhuizen worden overgebracht - een gigantische klus. 

Het ziekenhuis met 740 bedden ligt naast het riviertje de Dhünn, die door de aanhoudende regen op 14 juli gezwollen was tot een kolkende watermassa die ruim 4.500 vierkante meter in de kelders onder water zette. De stroomvoorziening viel uit en twee van de drie noodgeneratoren werden vernield.

Noch de elektriciteitsvoorziening, noch de telecommunicatie werkten nog. Een deel van de medische apparatuur moest het doen met oplaadbare batterijen. Het ziekenhuispersoneel kon alleen met eigen mobiele telefoons in contact blijven met elkaar en met de buitenwereld.

Als eerste stap besloot het crisisteam van het ziekenhuis de intensive care en de pediatrische intensive care te evacueren. Het ziekenhuis, dat door de plaatselijke overheid wordt beheerd, is een perinataal centrum van niveau 1. "Omdat de liften het hadden begeven, werden de kinderen eerst via het trappenhuis naar de intensive care-afdeling voor volwassenen gebracht", aldus de verplegingsdirecteur.

's Nachts werden 34 intensive care patiënten geëvacueerd, de volgende dag waren alle anderen aan de beurt. Ambulances waren de hele dag op weg rond het gebouw. "Een behoorlijk griezelige ervaring volgens de betrokken patiënten."

De 510 geëvacueerde patiënten werden verdeeld over in totaal 59 andere ziekenhuizen. Onder de overgebrachte personen bevond zich een patiënt met corona, die echter geen intensieve medische behandeling nodig had. Het ziekenhuis waar de patiënt zich in de tussentijd bevond, moest hiervan in kennis worden gesteld. "De interactie met de gezondheidsdienst en de andere kliniek werkte goed."

Bij het zoeken naar vrije plaatsen hielp het dat in sommige ziekenhuizen hele afdelingen leeg stonden wegens personeelstekort. "We kunnen er dan niet alleen patiënten heen sturen, maar ook verplegend personeel en artsen." 150 van de bijna 2.500 ziekenhuismedewerkers, onder wie medisch en verplegend personeel, werkten in omliggende ziekenhuizen.

Zelfs onder normale omstandigheden is een evacuatie een gecompliceerde onderneming - en dat geldt des te meer wanneer de digitale en elektronische ondersteuning die gewoonlijk als vanzelfsprekend wordt beschouwd, ontbreekt. Alles moest op papier, ook doktersbrieven. "Dat kostte veel tijd."

Er was op geen enkel moment onrust of paniek onder de patiënten, wat waarschijnlijk ook te danken was aan het feit dat de artsen en het verplegend personeel steeds op de hoogte werden gehouden van de stand van zaken en op hun beurt de patiënten konden informeren en geruststellen. Ook gingen de verantwoordelijken regelmatig rond en praatten ze met de mensen, en de oprichting van veel WhatsApp-groepen hielp ook. "Iedereen kreeg de informatie die nodig was."

Langzame herstart na zes dagen
Na zes dagen kon het ziekenhuis zijn werkzaamheden stap voor stap hervatten, en een deel van de overgebrachte patiënten werd teruggebracht. Intussen zijn 511 van de 740 bedden weer beschikbaar voor zorg. Het oude normaal is echter nog niet volledig teruggekeerd. "Er zijn nog steeds afdelingen zonder elektriciteit." Als gevolg daarvan "zijn we een beetje dichter bij elkaar gekomen."

Twee gebouwen zijn zo zwaar beschadigd dat ze niet kunnen worden gerenoveerd. De oncologie dagkliniek en de kliniek apotheek zijn getroffen. Volgens een voorlopige raming verwacht het ziekenhuis 40 miljoen euro schade door de natuurramp. Daarvan wordt 15 tot 20 miljoen euro door verzekeringen gedekt. Voor het overige hopen de verantwoordelijken op steun van de staat en de federale regeringen. De minister van Volksgezondheid van Noordrijn-Westfalen, Karl-Josef Laumann, bezocht het ziekenhuis om de verwoestingen te bekijken en beloofde steun.

Vervolg: verwoestende explosie in Leverkusen
Minder dan twee weken na de overstromingen deed zich in Leverkusen een andere dramatische gebeurtenis voor die het wereldnieuws haalde: een zware explosie gevolgd door een brand in het Chempark. Ten minste vijf mensen kwamen om het leven en 31 anderen raakten gewond.

Het was dus goed dat de ziekenwagencentrale net weer actief was. Eén zwaargewonde en vijf lichtgewonden werden in het ziekenhuis als ziekenhuispatiënt behandeld.

"Over het algemeen is het in de centrale polikliniek nog steeds erg druk", zegt Lenz-Holdinghausen. Dat geldt ook voor de verloskamers, de enige in Leverkusen. "Toen we aankondigden dat we ze waarschijnlijk zouden heropenen, belden de eerste vrouwen meteen."