2,9% van de ziekenhuisopnames met Covid is zorgverlener. Van de covid-gehospitaliseerde gezondheidswerkers tussen 18 en 65 overleed 0,8%. Van alle in het ziekenhuis overleden patiënten tussen 18 en 65 is 1,1% gezondheidswerker. Dat laat Sciensano ons weten. Het aantal overleden artsen door covid houdt Sciensano niet bij, zogezegd omdat het geen meerwaarde biedt voor de opvolging en de beheersing van de pandemie.

Sinds 15 maart 2020 tot 18 april 2021 bedroeg het aantal geregistreerde ziekenhuisopnames door covid 67.386. Daarvan was dus 2,9% zorgverlener. Dat komt neer op bijna 2000 zorgverleners, 1.954 om precies te zijn.

Specifiek over het aantal overleden artsen houdt Sciensano geen cijfergegevens bij. "We weten wel dat 2.9% van de personen die in het ziekenhuis met Covid zijn opgenomen zorgverleners zijn. Van de gezondheidswerkers tussen 18 en 65j die voor Covid gehospitaliseerd zijn, is 0,8% overleden. Van alle in het ziekenhuis overleden patiënten tussen 18 en 65 is 1,1% gezondheidswerker", luidt het nog.

'Geen meerwaarde'

"We verzamelen geen details over het beroep van overleden personen omdat die informatie in het kader van de opvolging en beheersing van de epidemie op zich geen meerwaarde geeft", klinkt het verder als verklaring waarom geen meer gedetailleerde gegevens beschikbaar zijn. Op zich een merkwaardige vaststelling. Als men dergelijke gegevens van in het begin had bijgehouden, was het misschien mogelijk geweest om af te leiden wat de invloed was van het gebrek aan beschermingsmateriaal in het begin van de pandemie. Artsen moeten een massa gegevens over Covid doorspelen naar de overheid, maar de risico's voor hun eigen beroepsgroep brengt diezelfde overheid dus niet eens in kaart.

Ook internationaal kan het stukken beter op dat vlak, alleen al om tot eenduidige registratiecijfers te komen. Hoe wordt een gezondheidswerker gedefinieerd? Amnesty International deed daartoe een poging bij een internationale vergelijking. Gezondheidswerkers zijn (zeer breed) artsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, schoonmakers, ambulancechauffeurs en facilitair personeel. Reden te meer om dit preciezer te registreren.

Twee invalshoeken registratie

Sciensano brengt naar eigen zeggen de riscio's van Covid-19 op de ziekenhuizen als volgt in kaart.
1)      hoe de ziekenhuizen bezet zijn met Covid-19-patiënten via de ‘Surge Capacity Surveillance'. Deze enquête moeten ziekenhuizen verplicht invullen volgens Koninklijk Besluit.

2)      de risicoprofielen voor Covid-19 (zware ziekte, overlijden, etc.) door een vrijwillige, maar wel representatieve, tweede enquête die de ziekenhuizen kunnen invullen. Dat is de 'Clinical Hospital Surveillance'. Daarin wordt onder andere onderzocht wat het aandeel gezondheidswerkers is bij de overlijdens aan Covid-19 (dit aandeel van de gezondheidswerkers is slechts 1 onderdeeltje van vele mogelijke risicofactoren).

Beide enquêtes zoeken naar de risico’s die het virus kan inhouden op de ziekenhuizen.

• Wat is de trend in het aantal bedden? (Surge Capacity Surveillance)
• Wat voor soort mensen belanden sneller in het ziekenhuis en hebben een grotere kans op overlijden? (Clinical Hospital Surveillance)

"In het licht van de beperkte opvangcapaciteit van de ziekenhuizen is dat de cruciale info die we monitoren", deelt Sciensano mee. "En de vraag of iemand een gezondheidswerker is of niet, is in dat licht relevant. Je wilt immers weten in welke mate de gezondheidswerkers gevaar lopen en uitvallen."

'Niet onze focus'

"De vraag hoeveel artsen er ondertussen aan Covid-19 overleden, hoort niet bij de focus van ons onderzoek naar de risico’s voor de capaciteit en de risico’s voor de ziekenhuizen. Bovendien kunnen we geen exacte cijfers geven, omdat het invullen van de enquête van risicoprofielen (Clinical Hospital Surveillance) vrijwillig is."

Een iets preciezere registratie volgens de beroepsgroepen die betrokken zijn bij de behandeling van covid-19 behoort dus niet tot de 'focus' van Sciensano. Waarvan akte.

Ook nog even meegeven dat de federale persdienst zelf zich blijkbaar niet de moeite getroost om een voicemailboodschap bij afwezigheid tevens in het Nederlands mee te geven. Pour les flamands, la même chose. Volgens diezelfde persdienst is het de dienst "ontgaan om het antwoordapparaat van onze eigen toestellen systematisch in twee talen in te spreken."

Een detail uiteraard in de Covid-19 aanpak. Net zoals de registratie van het aantal overleden artsen.

Het fenomeen van de gebrekkige registratie is niet uniek voor ons land, wat niet betekent dat we het erbij moeten laten. Eerder waagde Amnesty International zich aan een internationale vergelijking. In september kwam de organisatie uit op ten minste 7.000 gezondheidswerkers die overleden waren aan  het coronavirus. In Mexico vielen de meeste slachtoffers. De gehanteerde getallen zijn wellicht een grove onderschatting.

in maart van dit jaar pakte Amnesty uit met de schokkende boodschap dat om het halfuur er ergens ter wereld een gezondheidswerker sterft aan Covid-19. Het is tijd "om nu te handelen en de vaccinatie te versnellen voor de miljoenen gezondheidswerkers in de hele wereld die in de frontlinie staan", riepen Amnesty International, Public Services International (PSI) en Uni Global Union toen op in een gezamenlijke verklaring. De teller stond het afgelopen jaar ten minste op  17.000 gezondheidswerkers die aan het coronavirus overleden.

"Dat elke 30 minuten een gezondheidswerker sterft aan Covid-19 is zowel een tragedie als een onrechtvaardigheid. Gezondheidswerkers overal ter wereld zetten hun leven op het spel om Covid-19 patiënten te beschermen, maar veel te veel mensen blijven onbeschermd achter en betalen de ultieme prijs," aldus Steve Cockburn, Amnesty International's hoofd sociale en economische rechtvaardigheid.

Uit gegevens van de regering blijkt dat werknemers in verzorgingshuizen en sociale diensten driemaal meer kans hebben om aan het coronavirus te sterven dan de rest van de beroepsbevolking.

De organisaties doen ook een beroep op de regeringen om dringend maatregelen te nemen om de aanvoer van vaccins wereldwijd te versnellen, door te investeren in productiecapaciteit en ervoor te zorgen dat vaccinproducenten hun technologie en kennis met elkaar delen.

Deze vraag is des te dringender omdat de ongelijkheid in de toegang tot vaccins wereldwijd blijft toenemen.

Mensenrechten van het zorgpersoneel

Voor België concludeerde Amnesty dat het 'essentieel' is dat 'de Belgische autoriteiten de aanpak van de pandemie evalueren en dat er verantwoording wordt afgelegd. De parlementen zetten daarin de eerste stappen en het is essentieel dat de evaluaties volledig zijn. Het garanderen van de mensenrechten van zorgpersoneel en andere essentiële beroepen, maar ook van bewoners van woonzorgcentra en van andere kwetsbare groepen uit onze maatschappij, moet daarbij centraal staan’, zei Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen, destijds bij de publicatie van het rapport.