De stijgende arbeidsongeschiktheidscijfers en de toenemende druk op het ziektebriefjessysteem hebben geleid tot striktere controles door adviserend artsen, signaleerde De Tijd afgelopen zaterdag op basis van eigen onderzoek. Er gaan stemmen op om het systeem verder te hervormen.

Sinds begin 2024 ondergaan patiënten in hun vierde, zevende en elfde maand ziekte verplichte evaluaties door de adviserend arts van hun ziekenfonds. Die extra controles werden eind 2023 immers systematisch opgevoerd door Volksgezondheidsminister Frank Vandenbroucke (Vooruit).

Vorig jaar maakten de adviserende artsen van de CM bij 5,5% van de 150.000 fysieke contacten die ze met zieke leden hadden een einde aan de arbeidsongeschiktheid volgens het onderzoek van De Tijd. Bij het socialistisch ziekenfonds  Solidaris oordeelden de adviserend artsen in 2023 in 12,3% van de gevallen tegen het ziektebriefje van behandelende arts. Bij de Onafhankelijke Ziekenfondsen, waar ook Helan Onafhankelijk Ziekenfonds deel van uitmaakt, oordeelt de adviserend arts bij gemiddeld 10% van de patiënten dat hij niet langer erkend kan worden als arbeidsongeschikt.

In 10 tot 12% van de gevallen wordt de arbeidsongeschiktheid ingetrokken, waardoor tienduizenden patiënten hun ziekte-uitkering verliezen en opnieuw moeten werken.

Moeilijke positie

Het fenomeen is bekend: huisartsen bevinden zich in een moeilijke positie. Ze worden geacht ziekte en herstelduur correct in te schatten, terwijl ze vaak weinig zicht hebben op de werkomstandigheden van hun patiënten. Vooral bij psychische aandoeningen is de beoordeling complex, mede doordat sommige patiënten geen verdere behandeling zoeken, maar wel een attest verlangen. Bovendien ervaren artsen dat werkgevers weinig meewerken aan aangepast werk, wat de terugkeer bemoeilijkt. De huisarts bekijkt vooral of de patiënt ziek is, de adviserend arts beoordeelt of de patiënt in staat is om te werken. Jeroen van den Brandt, voorzitter van Domus Medica, erkent die spanning.

Voorschrijfgedrag strenger controleren?

In 2023 viel bijna een half miljoen Belgen minder dan een jaar uit. De groep die na een jaar nog niet hersteld is, staat op een recordhoogte van 526.000 mensen. In 2023 ontvingen beide groepen samen voor11,7 miljard euro uitkeringen. Vandenbroucke bepleit strengere controle op het voorschrijfgedrag van artsen en wil financiële sancties invoeren bij excessieve attesten. Domus Medica waarschuwt echter dat bestraffende maatregelen de kern van het probleem niet aanpakken. Expert arbeidsarts Lode Godderis pleit in De Tijd voor een hervorming waarbij huisartsen niet langer de ‘primaire poortwachters’ zijn. Er wordt verwezen naar modellen in Scandinavië en Nederland, waar multidisciplinaire teams en arbeidsgeneeskundigen werkhervatting begeleiden.

Verontwaardigde huisarts

Een huisarts die anoniem wenst te blijven, verdedigt zich verontwaardigd in de krant: “Het regeerakkoord van Arizona staat bol van ‘sancties’ en ‘responsabilisering’ voor de voorschrijvende arts. Maar weet de regering wel hoe moeilijk onze taak is?” Om de haverklap smeken mensen in haar praktijk met allerlei aandoeningen om een ziektebriefje voor een langere tijd. “Wij moeten inschatten hoelang iemand thuis moet blijven. Van een depressie tot een pijnlijke knie. Vaak zit ik met de handen in het haar als ik over zoiets ingrijpends moet beslissen. Vaak lijkt aangepast werk ook afgeketst te worden door de werkgever, ook al is de arbeidsarts mee.” 

Een adviserend arts stelt dan weer dat 20% van de ziektebriefjes in haar praktijk onterecht wordt uitgeschreven. Ze pleit voor een herziening van de rolverdeling tussen huisartsen en controleartsen, waarbij de focus voor huisartsen op zorg en herstel blijft liggen en de beoordeling van werkhervatting bij gespecialiseerde artsen wordt gelegd.

Soms worden adviserend artsen blijkbaar ook bedreigd volgens de CEO van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, Xavier Brenez. Dat is blijkbaar vooral een probleem in de provincie Limburg en in Brussel en Charleroi.

De discussie over de toekomst van het ziektebriefjessysteem loopt nog volop.  Artsenorganisaties roepen op tot een constructieve dialoog met de overheid om een wetenschappelijk onderbouwde en werkbare hervorming uit te werken.

Het Riziv lijkt alvast op een aanpassing aan te sturen nu de opvolging, sensibilisering en responsabilisering van voorschrijvende artsen een prioriteit is voor de nieuwe regering.

> Aantal arbeidsongeschikten steeg in 2023 tot 526.507