NKO en hoofd- en halschirurgie: huidige uitdagingen, problemen en toekomst - volgens de voorzitter van de Belgische Beroepsvereniging voor NKO en Hoofd- en Halschirurgie ontwikkelt dit geneeskundige domein zich snel en gedifferentieerd door interdisciplinair samen te werken als een essentiële basis voor haar voortdurende streven naar kwaliteitszorg voor de patiënten.

"Neus-, keel- en oorheelkunde (NKO) en hoofd- en halschirurgie zijn nauw en onlosmakelijk met elkaar verbonden in één enkel medisch-chirurgisch-technisch specialisme van de integratieve geneeskunde, dat ingrijpt bij alle medische, chirurgische en functionele pathologieën van het hoofd-halskruispunt. Het werkt nauw samen met andere specialismen zoals oogheelkunde, neurologie, neurochirurgie, plastische chirurgie, stomatologie en maxillofaciale chirurgie, zonder tandheelkunde en orthodontie, gastro-enterologie en pneumologie te vergeten."

"Als een van de oudste disciplines van de chirurgie heeft dit specialisme zich de laatste jaren ontwikkeld naar brede en gevarieerde expertisegebieden: van de behandeling van neusallergieën, stoornissen van de reukzin, snurken en stemstoornissen, doofheid en duizeligheid tot traanbuischirurgie, ingrepen aan brughoektumoren, cochleaire implantaatchirurgie, en laryngeale en cervicale chirurgie, hetzij uitwendig, hetzij via endoscopie, al dan niet met laser- en/of robotassistentie."

"Het cliché dat de NKO-arts de chirurg is van amandelen, vegetaties, drains en andere septumcorrecties is sterk achterhaald. De NKO kan alleen als een geïntegreerd geheel worden beschouwd en ook al specialiseert de discipline zich verder in geavanceerde vakgebieden, haar intrinsieke eenheid blijft het sleutelelement van de NKO-praktijk."

"De NKO en hoofd- en halschirurgie heeft, soms in concurrentie met andere specialismen, haar eigenheid gevonden in het geoptimaliseerde gebruik van licht in al zijn vormen ter ondersteuning van diagnostische en heelkundige procedures: microscopen, fiberscopen, starre optieken, eerst onder directe controle en nadien onder videocontrole, hebben een revolutie teweeggebracht in de sinusologie en schedelbasischirurgie, de oto-endoscopie en faryngolaryngeale robotchirurgie in een voortdurend streven naar minimaal invasieve efficiëntie voor de patiënt."

"Op chirurgisch vlak gaat de trend, net zoals in de geneeskunde in het algemeen, onvermijdelijk in de richting van de ambulante chirurgie, die in vele instellingen al meer dan 80% van de operatie-indicaties voor haar rekening neemt en nog zal toenemen, wat hand in hand gaat met de eerder genoemde minimaal invasieve chirurgie."

"Het specialisme neigt vandaag in de richting van een nog meer uitgesproken superspecialisatie, een evolutie die voortvloeit uit het zeer technische karakter en een voortdurend streven naar efficiëntie in de subdisciplines. Dit leidt tot de uitbouw van steeds uitgebreidere en meer gediversifieerde ziekenhuis- of zelfs inter-hospitaalteams."

"Er zullen opleidingen van niveau drie (postgraduaat) worden opgezet die het al zeer brede scala van NKO-competenties zullen aanvullen: oncologische NKO-heelkunde, otologische implantaatchirurgie, schedelbasischirurgie, oto-vestibulologie, gehoor- en spraakrevalidatie, enz. Deze superspecialisatie wordt echter een uitdaging voor kleine structuren en noopt de jonge collega’s tot het volgen van aanvullende opleidingen om in de toekomst te kunnen fungeren in meer gediversifieerde en complementaire teams."

Multiprofessionele horizontale aanpak

"De multidisciplinaire of zelfs multiprofessionele horizontale aanpak van complexe problemen wordt steeds gangbaarder, ten bate van de patiënten: multidisciplinaire commissies voor hoofd-halsoncologie met onze collega’s oncologen, radiotherapeuten, radiologen, histologen en maxillofaciaal chirurgen; slaapproblemen met de specialisten inzake pneumologie, neurologie, pediatrie, tandheelkunde en maxillofaciale chirurgie; duizeligheid met neurologen, oogartsen en kinesitherapeuten; traanvorming met de specialisten in oogheelkunde; stem- en slikproblemen met onze partners in logopedie, gastro-enterologie en neurologie; gehoor- en spraakrevalidatie met neurologen, kinderartsen, jeugd- en volwassenenpsychiaters, audiciens en logopedisten..."

"De problemen van dit moment zijn vergelijkbaar met die van de hedendaagse geneeskunde in België: het verouderde karakter van de nomenclatuur heeft tot gevolg dat de voorgestelde financiering en de toenemende kosten van steeds geavanceerdere apparatuur en het steeds zwaardere onderhoud daarvan niet met elkaar in overeenstemming zijn. De cashflow van de ziekenhuizen en ziekenhuisdiensten staat onder druk en sommige patiënten zullen uiteindelijk geen toegang meer hebben tot bepaalde kwaliteitsprocedures. Een open, integratieve en transparante hervorming, maar vooral een herwaardering van de geneeskundige verstrekkingen, is dringend noodzakelijk."

"De zoektocht naar nieuwe medewerkers wordt een nijpend probleem: of het nu gaat om onze jonge collega-specialisten die van de universiteit komen met een technische achtergrond en ervaring die vaak onder de huidige eisen van het beroep liggen, of om verpleegkundigen (met name in de operatiekamer) die er te weinig zijn en slecht betaald worden, of om klinisch audiologen of logopedisten waarvan er te weinig worden opgeleid en die dus onvoldoende beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt."

"De toenemende vervrouwelijking van het beroep vereist een reorganisatie van het werkkader en verdient een grondige reflectie tijdens de debatten over de planning van het medisch aanbod en de organisatie van de specialistische opleiding."

"De zware administratieve last voor diensthoofden en andere verantwoordelijke functies, die vaak op vrijwillige basis worden uitgeoefend, staat haaks op de absolute noodzaak om deze functies te professionaliseren en de budgettaire weerslag daarvan op de alledaagse werking van de NKO-teams."

"De verhoudingen met onze paramedische partners zijn eveneens geëvolueerd en bepaalde ontwikkelingen in onze historisch gegroeide samenwerkingsprincipes staan momenteel ter discussie: de wijze waarop hoorapparaten worden voorgeschreven met de audiciens, de therapeutische indicaties en voorschriften met de logopedisten en kinesitherapeuten. Alleen door nauwe samenwerking en intensievere communicatie met de verenigingen die deze beroepen vertegenwoordigen zullen we gemeenschappelijke attitudes kunnen ontwikkelen, binnen een sterk ethisch en wetgevend kader, met een gedeeld verantwoordelijkheidsgevoel."

"Tot besluit, de NKO & hoofd- en halschirurgie blijft zich op een snelle en gedifferentieerde manier ontwikkelen door gebruik te maken van interdisciplinaire samenwerking als een essentiële basis voor haar voortdurende streven naar kwaliteitszorg voor onze patiënten."

Dr. Thibert Robillard, voorzitter Belgische Beroepsvereniging voor NKO en Hoofd- en Halschirurgie