Ooit al in een rolstoel moeten zitten? Ik wel. Dan ondervind je aan den lijve de hindernissen. En in mijn geval was het maar tijdelijk…

“The proof of the pudding is in the eating” wordt wel eens beweerd. Niet dat ik echt de ambitie had, maar eerder onverwacht en ook langer dan voorzien, belandde ik, omwille van steunverbod, in de rolstoel. Plots moest ik me niet alléén op een andere manier voortbewegen, maar ik zag plots de wereld ook vanuit een totaal ander perspectief: ik keek op naar mensen en zij keken, niet gewild en vaak onbewust, neer op mij.

Ik heb meermaals het gevoel gehad dat de gesprekken over en boven mij gebeurden. Helaas wordt ook nog vaak gedacht dat personen die in een rolstoel zitten zowel mentale als fysieke beperkingen hebben. Heel af en toe, soms heel zachtjes maar soms ook heel luid wou ik roepen: “Ik ben er ook nog en ja, ik kan ook gewoon deelnemen aan een gesprek”.

Laat me mild zijn naar niet professionele zorgverleners, maar ook binnen de ziekenhuismuren zag ik zaken waarvan mijn ogen toch wel gingen rollen. Eerst door een smalle deur, scheurend langs het deurkader, de toiletten binnenrollen om dan helemaal achteraan het toilet voor andersvaliden te vinden, nu wel met een extra brede deur, maar wel met een stevige deurpomp. Door de weken heen kreeg ik gelukkig handigheid in het sturen en de kracht in de armen om letterlijk zware deuren te openen.

De beperkingen van de maatschappij
Bij elk obstakel dat ik tegenkwam en waarop ik vloekte, wist ik ook dat dit tijdelijk was en ik kon het vanuit die tijdelijkheid relativeren, maar ik dacht heel vaak aan die vele anderen waar dit definitief is.

Ik denk dat je twee opties hebt om ermee om te gaan: of je sluit je thuis op en ziet zo dingen niet meer die anders zouden moeten zijn, of je gaat er volop tegenaan en botst zo meermaals op beperkingen en niet alléén jouw beperkingen maar ook de beperkingen van de maatschappij. Een maatschappij die beweert inclusief te zijn en ook andersvaliden geruisloos mee wil opnemen, maar het is diezelfde maatschappij die deze andersvaliden amper tot niet betrekt bij het hertekenen van openbaren gebouwen of bij de aanleg van een straat of…

“Bol eens zelf met een rolstoel door je organisatie”
Heel eerlijk, ik denk dat er voldoende wil is om als andersvalide een dry run, al dan niet op papier, te doen van de nieuwste plannen: wat op papier toegankelijk lijkt, is het helaas in de praktijk niet steeds.

We leerden bijvoorbeeld als kind dat vuilniszakken op de stoep moeten geplaatst worden om het verkeer niet te hinderen. Diezelfde vuilniszakken kunnen echter enorm hinderlijk zijn voor de rolstoelgebruiker: of je rijdt de ganse tijd op de weg, of je slalomt tussen de zakken en tonnen door, of je doet een hordenloop over de stoepranden.

Nog een voorbeeld: waarom een pedaalemmer in het uiterste hoekje in het andersvalidentoilet? Heel eerlijk: de emmer paste qua design perfect in het concept van het toilet, maar was verre van handig voor een persoon in een rolstoel.

Mijn warme oproep: bezint eer je begint en vraag naar het kritische oog van een andersvalide bij bouwplannen of het nu van een ziekenhuis, een openbaar gebouw of restaurant is. Als andersvalide wil je graag gewoon deelnemen aan het sociale leven en wil je niet telkens, voorafgaand aan elk uitje, gaan googelen of de locatie wel ‘toegankelijk’ is. En toegankelijkheid is vanuit het perspectief van een andersvalide totaal anders dan uit het perspectief van de gezonde, jonge volwassene.

Waarom niet gewoon heel even in een rolstoel door de eigen organisatie ‘bollen’? Wedden dat je nadien met een andere blik door je organisatie stapt?

Nadat dr Ilke Montag bijna 6 jaar werkzaam was als ziekenhuisarts, focust ze zich nu op een aantal belangrijke topics binnen de gezondheidszorg, waarvan het interprofessionele patiëntendossier er één is. Ze heeft een master in het management en het beleid van de gezondheidszorg en volgde een postgraduaat gezondheidsrecht en gezondheidsethiek. Ze is lid van de Raad van Bestuur van de vzw Patient Empowerment. Ook is ze auteur van het boek ‘Heiligen en hooligans’ dat een unieke inkijk biedt in de levensbelangrijke wereld van de zorg, maar ook in het hoofd van twee patiënten, die elk op hun manier worstelen met het leven.

Deze bijdrage verscheen ook als blog op het forum Patient Empowerment.