Procentueel spant het hartvaatstelsel weer de kroon, gevolgd door maagdarmkanaal/stofwisseling en het zenuwstelsel. Maar uit een eerste analyse van de cijfers blijkt dat er in het coronajaar 2020 minder antidepressiva werden voorgeschreven dan hetjaar voordien. Een en ander werd duidelijk uit een antwoord van minister Vandenbroucke aan zijn voorgangster Maggie De Block.
De cijfers per geneesmiddelenklasse die het Riziv zopas vrijgaf voor 2020, scheppen het volgende beeld voor het voorschrijfgedrag van alle voorschrijvers.
| ATC | Anatomisch niveau | DDD/1.000 inw/dag | % |
| A | maagdarmkanaal en stofwisseling | 189,343 | 15,0% |
| B | Bloed en bloedvormende organen | 112,721 | 8,9% |
| C | Hartvaatstelsel | 479,867 | 38,0% |
| D | Dermatologische preparaten | 6,474 | 0,5% |
| G | Urogenitaal stelsel en geslachtshormonen | 51,916 | 4,1% |
| H | Systemische hormoonprep., geslachtshormonen uitgezonderd | 43,205 | 3,4% |
| J | Antimicrobiële middelen voor systemisch gebruik | 18,839 | 1,5% |
| L | Cytostatica en immunomodulerende middelen | 16,449 | 1,3% |
| M | Skeletspierstelsel | 55,226 | 4,4% |
| N | Zenuwstelsel | 155,752 | 12,3% |
| P | Antiparasitaire middelen | 0,950 | 0,1% |
| R | Ademhalingsstelsel | 104,561 | 8,3% |
| S | Zintuiglijke organen | 26,841 | 2,1% |
| V | Diverse middelen | 0,266 | 0,0% |
| Totaal | 1.262,410 | 100,0% |
De COVID-19-pandemie heeft een invloed op de geestelijke gesteldheid van de bevolking. Althans, dat is een stelling die wijdverbreid is onder de bevolking.
Klopt dat ook? Voormalig minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) wilde van haar opvolger Frank Vandenbroucke (Vooruit) weten of hij cijfers heeft over het gebruik van psychotrope geneesmiddelen tijdens het eerste jaar van de pandemie. Uit de gezondheidsenquêtes van Sciensano naar de algemene geestelijke gezondheid van de bevolking blijkt immers dat angststoornissen (23%), depressie (22%) en slaapproblemen (72%) vaak voorkomen. In het buitenland leidt de pandemie tot een verhoogd gebruik van psychotrope geneesmiddelen zoals antidepressiva en slaapmiddelen. Op de 28ste Cardiologische Conferentie in het Poolse Zabrze was sprake van een toename met 34% van het gebruik van psychotrope geneesmiddelen bij bewoners van woon-zorgcentra. In het verleden stond België steeds erg hoog in de ranglijst van landen waar het meest antidepressiva (ACT-klasse N in de tabel) werden voorgeschreven.
Stabiel tot dalend
Voor benzodiazepines ziet Frank Vandenbroucke op basis van gegevens van de Algemene Pharmaceutische Bond (APB) een trend die stabiel tot dalend is. De dalende trend werd ingezet in 2014 en zet zich voort in 2020. In 2019 werden 421.406.918 DDD (Defined Daily Doses) afgeleverd in de openbare apotheken, vorig jaar zakte dat tot 415.722.813 DDD. Een opdeling tussen ambulante patiënten en personen die in een instelling verblijven, is niet mogelijk omdat de geneesmiddelen niet worden terugbetaald en het gebruik niet is opgenomen in Farmanet.
Voor antidepressiva baseert de minister zich op data van het Intermutualistisch Agentschap (IMA) en ook hier was er vorig jaar een daling ten aanzien van het voorgaande jaar. In januari 2019 waren er 8,47% gebruikers van deze geneesmiddelen. In geen enkele maand daalde het aantal onder 8%. In januari 2020 telde het IMA 8,17% gebruikers, op het einde van het jaar was dat gedaald tot 7,73%. 12,1% van de gebruikers van antidepressiva zijn geen langdurige zorggebruikers, 34,6% maakt gebruik van thuiszorg en 54,3% verblijft in een woonzorg- of revalidatiecentrum.
