Zorgnet-Icuro deelt het veranderingstraject in vier stappen in: afbakening zorggebied volgens het criterieum "aanrijtijd van 30 minuten”, bevolkingsaantal binnen elk gebied, per zorggebied berekenen van minder tijdskritische maar nodige diensten, en tot slot erkent de overheid de diensten binnen een zorggebied op basis van drie niveaus.

De stappen met iets meer detail:

• Stap 1 Het concept ‘zorggebied’ is gebaseerd op het criterium “aanrijtijd van 30 minuten” voor tijdskritische aandoeningen (AMI, CVA, majeur trauma). Dat criterium werd geconcretiseerd aan de hand van het GIS-systeem, in samenwerking met UGent. 

• Stap 2 Zo kunnen de bevolkingsaantallen binnen elk gebied berekend worden. Op basis van een eerste oefening variëren die aantallen tussen 300.000 en 700.000 inwoners

• Stap 3 In functie van deze bevolkingsaantallen en op basis van incidentie en prevalentie van aandoeningen, kun je dan de capaciteit voor minder tijdskritische, maar nodige diensten berekenen.  We geven in onderstaande tabel enkele voorbeelden.

Voorbeeldberekening aangewezen capaciteit diensten per zorggebied

• Stap 4: Erkenningen door de overheid voor de diensten binnen een zorggebied op basis van drie niveaus:

1. Erkenningen voor diensten (C, D, E, M, G…) en apparatuur (CT, NMR…) in meerdere ziekenhuizen binnen een zorggebied en op ziekenhuisniveau;

2. Erkenningen voor diensten (EPSI, radiotherapie…), zorgprogramma’s (B2, S2, traumaunit…) en apparatuur (PET…) waarvan er één in het zorggebied beschikbaar moet zijn. Vooral voor het zorgaanbod voor meer complexe problemen, waarvoor een zekere concentratie aangewezen is;

3. Supraregionale erkenningen voor diensten (PICU, NIC…) en zorgprogramma’s (bijvoorbeeld pediatrische oncologie...) die itwee of meer zorggebieden moeten dekken.

Het uitgangspunt  is dat elke burger geografisch een gelijke toegang moet hebben tot kwaliteitsvolle zorg en dat die zorg zo doelmatig en kosteneffectief is. Elke burger moet bijvoorbeeld voor een hartinfarct of een beroerte, binnen het halfuur rijden terecht kunnen in een ziekenhuis dat volledig uitgerust is voor de behandeling. Zo tekenen zich in  Vlaanderen grosso modo  14 zorggebieden af van gemiddeld  400.000 à 500.000 inwoners. Die zorggebieden vormden de basis voor de regionale ziekenhuisnetwerken. Behalve voor zeer zeldzame aandoeningen kan elke patiënt in zijn eigen zorggebied terecht voor alle behandelingen en specialisaties. Het betekent in de praktijk dat je bijvoorbeeld in het ene ziekenhuis van je zorggebied terechtkan voor bepaalde kankerbehandelingen, in het andere dan weer voor bepaalde specialisaties orthopedie.

Voor hooggespecialiseerde zorg bepleit Zorgnet-Icuro een samenwerking over de zorggebieden heen. Bepaalde zeldzame aandoeningen vereisen immers voldoende ervaring van de artsen (en dus kwantiteit) om kwaliteit te kunnen afleveren. De behandeling van patiënten met slokdarmkanker is zo’n voorbeeld, evenals kinderkankerpatiëntjes.

Netwerkende ziekenhuizen: incentive 

Zorgnet-Icuro vraagt dat de middelen die vrijkomen door de samenwerking terugvloeien naar de deelnemende ziekenhuizen en het netwerk. Het laat de ziekenhuizen toe om verder in kwaliteit te investeren. Die samenwerking kan zowel op klinisch vlak als voor de ondersteunende diensten. Twee heel dicht bij elkaar gelegen ziekenhuizen kunnen bijvoorbeeld beslissen om hun materniteiten samen te voegen op één locatie. Dat levert een efficiëntiewinst op zonder kwaliteitsverlies voor de bevolking. Maar ook de bouw van een apotheek met een dureclean room, de uitbating van de centrale sterilisatie of de samenwerking binnen een aankoopdienst, kunnen lonend zijn.

Medische expertise beter verspreid

Er zijn ook voordelen op het gebied van medische expertise. Kleinere ziekenhuizen hebben het vaak moeilijk om de beste artsen aan te trekken. In een ziekenhuisnetwerk zal dat veel gemakkelijker lukken. Ook subspecialisatie krijgt meer kansen in een groter kader. De supergespecialiseerde artsen kunnen bovendien consultaties doen in verschillende ziekenhuizen van het netwerk, zodat de expertise veel meer dan vandaag gedeeld wordt. Ten slotte zullen regionale ziekenhuisnetwerken ook meer kansen krijgen voor de erkenning van gespecialiseerde zorgprogramma’s en bijhorende infrastructuur.

Dit is een langetermijnproject. "Sommige facetten botsen op de bestaande situatie of de inplanting van ziekenhuizen zoals die de voorbije decennia gegroeid is. Zeker in grootstedelijke gebieden zoals Gent en Antwerpen. Aan die specificiteit kunnen we niet zomaar voorbijgaan", klinkt het tot slot met een stevig understatement. De hertekening zou een bestaand structureel netwerk tussen enkele ziekenhuizen niet in de weg staan, althans niet op korte termijn. Artsengroepen kunnen hier actief zijn in meerdere ziekenhuizen binnen het netwerk met als voordelen de groei van subspecialisaties binnen diensten en voor elk ziekenhuis  consultaties door gespecialiseerde stafleden op meerdere sites. Met ook een positieve impact op de spreiding van de wachtpermanentie, wat kleinere ziekenhuizen kan helpen bij het aantrekken van talentvolle, beginnende artsen. Een belangrijke voorwaarde voor ziekenhuisoverschrijdende artsengroepen is immers het nakomen van verplichte dienstverlening in de betrokken ziekenhuizen.