Een rapport in opdracht van het European Biosafety Network werpt meer licht op de slechte hygiënische omstandigheden in ziekenhuizen over de hele EU. Verpleegkundigen en apothekers, ander ziekenhuispersoneel, verzorgers en patiënten lopen er potentieel levensgevaar.

Het rapport (1) brengt ernstige tekortkomingen aan het licht wat betreft de zuiverheid en de werkomstandigheden in oncologische poliklinische eenheden waar vooral verpleegkundigen gevaarlijke cytotoxische geneesmiddelen hanteren voor de behandeling van kanker. 18% van de respondenten geeft aan dat er geen specifiek beleid is voor de reiniging van deze ruimtes, 45% slaagt er niet in de standaard routinecontaminatiemonitoring uit te voeren en 42% van het personeel wordt niet regelmatig medisch onderzocht.

Deze basismaatregelen zijn nochtans essentieel.

Het rapport baseert zich op een bevraging bij ziekenhuisapothekers en verpleegkundigen van de dienst oncologie met focus op de blootstelling aan cytotoxische geneesmiddelen. Die zijn van levensbelang voor de kankerbehandeling maar zijn zelf ook kankerverwekkend en bijgevolg uiterst gevaarlijk voor het personeel, de patiënten en hun families.

Blootstelling aan cytotoxische geneesmiddelen kan tot acute huid- en oogirritaties leiden, misselijkheid, hoofdpijn en duizeligheid. De blootstelling werd ook al in verband gebracht met complicaties tijdens de zwangerschap.

Studies tonen aan dat verpleegkundigen die in aanraking komen met cytotoxische geneesmiddelen, twee keer zoveel risico lopen op een miskraam. Ziekenhuismedewerkers die cytotoxische geneesmiddelen hanteren, lopen tevens drie keer zoveel risico op kwaadaardige aandoeningen.

Uit het rapport bleek het volgende:

o   23% van de oncologische poliklinische eenheden beschikt niet over een opleidingsbeleid voor het personeel dat met gevaarlijke geneesmiddelen moet omgaan.

o   In slechts 58% van de eenheden worden er regelmatig medische onderzoeken uitgevoerd.

o   Een regelmatige monitoring van de contaminatie van oppervlakken wordt slechts in 55% van de oncologische poliklinische eenheden uitgevoerd.

o   De bereiding van gevaarlijke geneesmiddelen en het zogenaamd 'spiken' van medische infuuszakken (invoeren van een naald of canule in de zak) gebeurt in respectievelijk 14% en 59% van de gevallen niet in de apotheken. Op die manier worden heel wat verpleegkundigen op de afdelingen blootgesteld aan de risico's op morsen of lekken.

Ziekenhuisapotheken

Het rapport bracht ook tekortkomingen in ziekenhuisapotheken aan het licht waar veel van de gevaarlijke geneesmiddelen die voor de behandelingen worden gebruikt, bereid en opgeslagen worden. 11% van de bevraagde apotheken beschikt niet over een regelmatig ontsmettingsprotocol voor de ruimtes waar de gevaarlijke geneesmiddelen gehanteerd worden. Bijna de helft ervan laat na oppervlakken op contaminatie te monitoren. Daarnaast blijkt dat medische hulpmiddelen zoals injectiespuiten, naalden en spikes nog altijd wijdverbreid zijn, ondanks de beschikbaarheid en aanbeveling van hedendaagse hulpmiddelen zoals gesloten geneesmiddelentransfersystemen (Closed System Transfer Devices - CSTD's) die een veel betere bescherming bieden tegen blootstelling.

(1)    Het rapport werd voorgesteld tijdens een rondetafelgesprek over de preventie van blootstelling aan gevaarlijke geneesmiddelen in de gezondheidszorg en formuleert ook aanbevelingen. Dit gesprek in het Europees Parlement werd bijgewoond door EP-leden, vakbonden, werkgevers, vakorganisaties, vertegenwoordigers van de Lidstaten en de Europese Commissie. Het rapport 'Observatory on current biosafety practice in European Oncology' kwam tot stand in opdracht van het European Biosafety Network. Ipsos MORI, de internationale organisatie voor marktonderzoek, voerde de enquête uit in 14 landen van de EU : Spanje, Portugal, Frankrijk, Italië, Denemarken, Letland, Estland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, België, Ierland, Polen, Duitsland en Zweden.