Een flinke toename van geheugen- en concentratieproblemen bij volwassenen is mogelijk gerelateerd aan de  coronapandemie, blijkt uit onderzoek in Nederland. In het eerste kwartaal van 2023 bezochten volwassenen (van 25 jaar en ouder) 24% vaker de huisarts voor geheugen- en concentratieproblemen dan in dezelfde periode in 2020, meldt Nivel.

Sinds september 2021 onderzoekt het Netwerk GOR (Gezondheidsonderzoek bij Rampen) de korte- en langetermijngevolgen van de coronapandemie en gerelateerde maatregelen op de gezondheid en het welzijn van de Nederlandse bevolking. Uit het zevende kwartaalonderzoek ondertussen van Netwerk GOR komen nu deze resultaten naar voren. Dat volwassenen meer geheugen- en concentratieproblemen hebben, lijkt een lange(re)termijneffect van zowel coronamaatregelen als corona-infecties. 

Stijging het grootst bij 45- tot 74-jarigen
Ouderen (75+) komen het vaakst met geheugen- en concentratieproblemen bij de huisarts. De jongste twee leeftijdsgroepen (25-44 jaar en 45-64 jaar) bezoeken de huisarts hiervoor relatief weinig. In alle leeftijdsgroepen vanaf 25 jaar valt een stijging op van het aantal huisartsenbezoeken voor geheugen- en concentratieproblemen.

De grootste stijging is te zien in de leeftijdsgroep 45- tot 74-jarigen (+40%). Bij 25- tot 44-jarigen lag de groei op 31% en bij 75-plussers op 18%. Onder jongeren tot 25 jaar is geen stijging te zien.
Alhoewel niet 100% duidelijk is wat ten grondslag ligt aan de fikse toename van geheugen- en concentratieproblemen, worden toch enkele mogelijke verklaringen genoemd.

Wegvallen sociale structuren

Zo is het plausibel dat Covid-19-maatregelen voor een snellere cognitieve achteruitgang zorgen onder mensen met beginnende geheugen- en concentratieproblemen. De versnelde achteruitgang wordt mogelijk mee veroorzaakt door het wegvallen van reguliere (sociale) structuren rondom werk, bezoek en bewegen. Deze hypothese wordt bekrachtigd door het gegeven dat onderzoekers van het Alzheimercentrum Amsterdam UMC in de huisartsencijfers een patroon herkennen waarvan ze aan het begin van de coronaperiode al verwachtten dat dit zou optreden: een toename van de groep mensen die met lichte geheugen- en concentratieproblemen kampen.

Covid-19-infectie
Een tweede, aanvullende verklaring kan zijn dat de geheugen- en concentratieproblemen zijn gerelateerd aan de Covid-19-infectie zelf. Verschillende studies laten namelijk zien dat dergelijke klachten veel voorkomen bij post-Covid-patiënten.

Hoewel ook andere infectieziekten - zoals griep - deze klachten kunnen veroorzaken, lijkt de kans dat dit het geval is klein. Uit recent onderzoek blijkt namelijk dat langdurige geheugen- en concentratieproblemen veel vaker voorkomen na een Covid-19-infectie dan na griep, luidt het. Daarbij zien de onderzoekers dat de klachten vaker voorkomen bij hogere leeftijdsgroepen. De cijfers van de huisartsen passen bij dit beeld. 

Alle publicaties vindt u bij Integrale Gezondheidsmonitor Covid-19 (GOR-Covid).