Het Rekenhof is behoorlijk kritisch voor de manier waarop de Vlaamse regering de voorbije jaren heeft bespaard op het overheidspersoneel. De regering zal misschien wel de vooropgestelde personeelsbesparing kunnen afvinken, maar toch is het totale personeelsaantal toegenomen. Bovendien hebben de personeelsbesparingen gezorgd voor extra stress en burn-outs en ook voor verhoogde uitbestedingen. Uitbestedingen die niet eens kosteneffectiever bleken.

Net als de voorgaande Vlaamse regeringen legde ook de huidige regering-Jambon de Vlaamse overheid een personeelsbesparing op: 1.440 personeelsleden minder, goed voor een jaarlijkse loonkost van 75 miljoen euro.

Uit cijfers blijkt dat die ambitie eind 2022 al voor 93 procent was gerealiseerd, zo merkt het Rekenhof op. Maar in de realiteit is het totale aantal personeelsleden bij de Vlaamse overheid lichtjes gestegen, meer bepaald van 29.011 eind 2019 naar 29.119 eind 2022. Dat komt vooral omdat een aantal diensten uit de besparingsoefening werden gehouden. Het gaat dan bijvoorbeeld om diensten van Opgroeien, de loodsen bij het agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) en het personeel van de justitiehuizen.

De ruimte die is vrijgekomen voor de personeelsbesparingen, is volgens het Rekenhof "benut voor extra aanwervingen voor bijkomende opdrachten uit het regeerakkoord, crisissituaties (denk aan de COVID-19-crisis of de Oekraïnecrisis, red.) en het relanceplan".

Door de personeelsbesparingen moeten overheidsdiensten ook steeds meer zaken uitbesteden. Sommige vaststellingen lijken daarbij ronduit alarmerend. Zo besteedt niet alleen twee derde van de entiteiten taken uit door de personeelsbesparingen, in 25 van de 35 entiteiten gaat het ook om 'kerntaken'. Meer dan de helft van de entiteiten geeft ook aan dat ze door de uitbestedingen "de interne knowhow onvoldoende kunnen waarborgen".

Groeiende uitbestedingskosten

De uitbestedingskosten nemen ook duidelijk toe. Een voorbeeld: bij de entiteiten die aangesloten zijn op het boekhoudkundig systeem van de Vlaamse overheid (OraFin) is de kost voor de inzet van fysieke personen die verband houden met uitbestedingen gestegen van 449 miljoen euro naar 612 miljoen euro in 2022. Pikant detail: de kosteneffectiviteit van de uitbestedingen wordt amper geanalyseerd en waar de analyse wél gebeurde, bleek dat de uitbesteding nooit kosteneffectiever was.

Nog een pijnlijke vaststelling: in de meeste entiteiten waar er bespaard werd is er sprake van een toename van de werkdruk, werkstress en burn-out. "De entiteiten schrijven dat in grote mate toe aan de personeelsbesparingen, maar ook aan toegenomen of complexere taken en de COVID-19-crisis", aldus het Rekenhof.

Volgens het rapport lag de afwezigheid door ziekte, arbeidsongevallen en familiale redenen in 2022 ook op het hoogste niveau sinds 2014. Sinds 2019 zijn het aantal langdurig zieken, het aantal personeelsleden met deeltijdse prestaties om medische redenen en de afwezigheidsduur meer dan verdubbeld.

Het Rekenhof concludeert dat de huidige besparingsronde "hoofdzakelijk kwantitatief is opgezet en gerealiseerd". "De beoogde ambities voor een slanke, performante, burgergerichte en toegankelijke overheid zijn niet gestructureerd, maar eerder ad hoc en beperkt behaald", klinkt het nog.