Met hun onderzoek en proefschrift ‘Burnout among Emergency Physicians from detection to prevention’ (1) willen Francis Somville, Erik Franck en Peter Van Bogaert evolueren naar een test die kan leiden tot stressreductie bij spoedartsen. Het SMART-EM programma biedt daarvoor een unieke aanpak, maar vereist verdere research en verfijning.

Spoedartsen worden meer dan de algemene bevolking geconfronteerd met unieke stressfactoren. Denk aan plotselinge veranderingen in werkeisen en levensbedreigende situaties die verband houden met gezondheidsproblemen of die een impact hebben op het professionele en persoonlijke leven, en leiden tot burn-out.

References:

[1] Dorevitch S, Forst L. The occupational hazards of emergency physicians. Am J Emerg Med. 2000

May;18(3):300-11..

[2] Leibovitch A. Physician burnout by specialty 2024: Navigating stress in the healthcare industry

[3] Kane L,. I cry but no One Cares/ Physicians Burnout &Depression Report 2023

https://www.medscape.com/slideshow/2023-lifestyle-burnout-6016058

Vandaar het proefschrift dat de complexe uitdagingen van spoedartsen wil begrijpen. Dat om te komen tot verbeterde ondersteuningssystemen.

Vijf bouwstenen

Het proefschrift bestaat uit vijf bouwstenen.

Dat zijn ten eerste een uitgebreid overzicht van de bestaande literatuur over werkstress en burn-out bij spoedartsen. Twee: onderzoek van de rol van Type D-persoonlijkheid, meer bepaald de wisselwerking tussen burn-out, stress en Type D-persoonlijkheid. Dit type is het meest kwetsbaar en verdient dus de sterkste ondersteuning. Ten derde focust het onderzoek uiteraard ook op de unieke uitdagingen die ontstonden tijdens de pandemie en de nasleep ervan. Voorlaatste bouwsteen is het ingewikkelde web van factoren ontrafelen die bijdragen aan het risico op burn-out onder spoedartsen. En tot slot komen we dan bij de aanzet tot een test die in stressreductie moet uitmonden (het SMART-EM programma). Dat moet een waardevol hulpmiddel worden, ontworpen om stress onder spoedartsen te verminderen en de veerkracht en levenskwaliteit te verbeteren bij spoedartsen (2).

We zoomen in op die laatste bouwsteen, de test. De experimentele interventiestudie is gebaseerd op succesvolle Amerikaanse proefresultaten. Deelnemers zijn er getraind in drie coping vaardigheden die ontspanning, stressreductie en professionele identiteit bevorderen, ondersteund door literatuuronderzoek. Het gaat om:

• Begeleide buikademhaling: 15 minuten per dag, 5 dagen per week. Die techniek  ontspant het autonome zenuwstelsel, verbetert de stemming en de concentratie, en verlaagt hartslag en bloeddruk.
• Wandelen in de natuur: drie sessies van 30 minuten per week. Deze sessies verlagen het cortisolniveau, kalmeren en helpen te focussen (Inclusief Eriksoniaanse ontspanningsoefening). 
• Professioneel intern kompas: een kompas dat professionele identiteit cultiveert via onderzoek naar kernwaarden en principes van Acceptance and Commitment Therapy, wat het welzijn van artsen bevordert. Het SMART-EM programma begeleidt artsen met gestructureerde ontspanningstechnieken, waarbij de nadruk ligt op persoonlijke waarden voor verandering. Onder leiding van een psycholoog in kleine groepen ontvangen deelnemers materialen en begeleiding bij hun omgang met vaardigheden.

Voorlopig kunnen we hooguit spreken van een verkennend onderzoek bij een relatief kleine proefpopulatie: 37 spoedartsen. De resultaten leveren (vooralsnog?) geen significante verbeteringen op in ervaren stress, levenskwaliteit of vermindering van burn-out na drie maanden in de SMART-EM interventiegroep, vergeleken met de niet-interventiegroep.

“Veerkracht vertoonde wel verbetering in de SMART-EM interventiegroep”, legt dr. Somville uit, “maar niet significant vergeleken met de niet-interventiegroep. Dat ligt waarschijnlijk aan enkele leeftijds- en gender gebonden factoren die nog verfijnd moeten worden.” Daarom ziet hij wel perspectieven voor de test: “Het gebruik van twee sessies om stress bij spoedartsen te verminderen via het SMART-EM programma zou waardevol, acceptabel en haalbaar kunnen zijn. Onze interventie zorgde niet voor een significante of klinische verbetering van de ervaren stress, de levenskwaliteit of het welzijn. Daarom moedigen onze resultaten verder onderzoek aan in een grotere steekproef met een langere follow-up periode, en als wordt aangetoond dat deze methode een betrouwbaar effect heeft, is verder onderzoek nodig”, meent hij.

“Spoedartsen, die wereldwijd met ernstige burn-out worden geconfronteerd, hebben op maat gemaakte coping mechanismen nodig”, maakt hij zich sterk. “Terwijl traditionele methoden ontoereikend blijken, biedt het SMART-EM programma een unieke aanpak. Burn-out bij spoedartsen aanpakken is van vitaal belang wegens de nadelige invloed ervan op de patiëntenzorg.” 

De auteurs breken dus een lans voor verder onderzoek en verfijning van het SMART-EM programma om de effectiviteit te vergroten, het welzijn van artsen te bevorderen en de kwaliteit van de patiëntenzorg te verbeteren.

Sterke punten, beperkingen, aanbevelingen

Als sterke punten en beperkingen van hun proefschrift sommen ze op: “Onze review omvatte robuuste studies van de afgelopen tien jaar, gericht op stress, veerkracht, persoonlijkheid en stressmanagement. De research omvatte diverse onderzoeken met een cross-sectioneel ontwerp, wat uitgebreide inzichten bood in de multifactoriële aard van burn-out. Beperkingen zijn onder meer niet-randomisatie en kleine steekproeven.”

Het proefschrift beveelt preventieve maatregelen aan zoals coaching en psychologische ondersteuning. Initiatieven om veerkracht op te bouwen en ondersteuningssystemen op maat zijn essentieel in moeilijke tijden zoals de COVID-19 pandemie. Verder onderzoek, met name naar programma's zoals SMART-EM, wordt aanbevolen om burn-out systematisch aan te pakken en het welzijn van artsen te verbeteren.

Francis Somville dankt uitdrukkelijk al wie hem bij dit proefschrift steunde:  dr. Harald De Cauwer, en daarnaast zijn mentoren, Erik Franck en Peter Van Bogaert. Dank gaat ook uit naar de collega's van de spoedgevallendienst en de MUG. En er was uiteraard de onschatbare steun van de leden van de UAntwerp doctoraatsgroep.

(1)   Proefschrift: "Burnout bij spoedartsen van detectie tot preventie" F. Somville, P. Van Bogaert, E. Franck (CRIC, Centrum voor Onderzoek en Innovatie in de Zorg).

(2)   Een experimentele interventiestudie. Somville F, Van Bogaert P, De Cauwer H, Filip Haegdorens, Franck E. Een Stress Management en Veerkracht Training (SMART-EM) bij spoedartsen: een pilootinterventiestudie. Ingediend in Internal and Emergency Medicine journal 04/02/2024 (IAEM-D-24-00141)