De Kamercommissie voor Gezondheid en Gelijke Kansen bracht onlangs de resolutievoorstel aan voor een voedingsplan. Die resolutie is inmiddels door de voltallige Kamer aangenomen. Herhaaldelijk viel de kritiek dat minister Vandenbroucke te weinig aandacht besteedt aan een geüpdatet plan en sommigen verdenken hem zelfs van politieke onwil.

Laurence Hennuy (Ecolo-Groen), hoofdindienster van het resolutievoorstel, stelt dat de burger vandaag overweldigd wordt door een overvloed aan informatie over voeding. "Onze voedselconsumptie hangt ook nauw samen met het klimaatvraagstuk. Tijdens de pandemie hadden personen met slechte voedingsgewoonten een hoger risico op complicaties bij een COVID-19-besmetting. Helaas heeft de minister voorlopig nog geen federaal voedings- en gezondheidsplan kunnen afwerken. De Ecolo-Groen-fractie betreurt dat, en besloot daarom om het debat reeds in het Parlement te voeren."

Mieke Claes (N-VA) bekritiseerde dat minister Vandenbroucke in zijn antwoord op een mondelinge vraag aangaf dat hij geen breed overleg over het voedingsplan organiseerde, "omdat het slechts een voortzetting is van het vorige plan". Ze vindt dat geen goed argument. Het Vlaams Instituut Gezond Leven betreurt dat het tot nu toe niet geconsulteerd werd door de minister, en verwijst naar de noodzaak van het volgen van een degelijke procedure bij de opmaak van het plan. Ook deze instantie hamert op het belang van wetenschappelijk evidentie.

Een brede consultatie is nodig, meent ook Sciensano, dat vindt dat een transparante procedure moet worden gehanteerd. De Hoge Gezondheidsraad (HGR) wijst erop dat er voldoende middelen nodig zijn om het plan uit te voeren. Mieke Claes denkt hierbij bijvoorbeeld aan het aanpakken van ondervoeding in ziekenhuizen en woonzorgcentra.

Fatshaming, fatfaming

Voor de Open Vld-fractie, aldus Robby De Caluwé, heeft elk product zijn plaats binnen de voedingsdriehoek. Producten zijn niet ongezond, eetgewoonten kunnen dat wel zijn. Voor Open Vld is in dat gevarieerde voedingspatroon ook plaats voor vlees. Vlees is immers rijk aan vitaminen en mineralen en is niet zo eenvoudig te vervangen door andere voedingsstoffen. Wel moeten we de beweging maken naar minder consumptie van vlees en meer consumptie van plantaardige eiwitten, zonder dat vlees volledig wordt geschrapt.

De boodschap over overgewicht bij het begin van de covidperiode zou hebben geleid tot een toename van anorexia bij jongeren omdat de focus te veel lag op “dikker worden”.

Obesitas is geen bewuste keuze. Maar vrijwel niemand is te dik omdat hij ervoor kiest. Hij wijst erop dat we als maatschappij niet aan bodyshaming, in casu fatshaming, moeten doen, maar dat we ook niet mogen vervallen in fatfaming.

Meer alcohol dan koffie in Kamer

Kamerlid Creyelman (Vlaams Belang) vindt de opvolging van overgewicht bij kinderen een goede zaak, maar meent dat dit reeds gebeurt via het verplichte medisch onderzoek bij het CLB. Dat gebeurt nu al op de leeftijden van 3, 6, 9, 11 en 14 jaar. Is er geen eensgezindheid binnen Vivaldi of trekken de indieners van het voorstel van resolutie de EU-kaart? Denken zij bijvoorbeeld aan een suikertaks?

Hij was ook niet vies van enige zelfkritiek omdat volgens hem in de koffiekamer van de Kamer meer alcohol wordt gedronken dan koffie. Hij eet zelf bovendien liever een stuk taart dan spruiten. Mensen consumeren nu eenmaal graag minder gezonde producten. Creyelman meent dat we best niet te veel evolueren naar de ‘wij weten wat goed is voor u’-maatschappij en besluit dat het resolutievoorstel een goed initiatief is om de aandacht te vestigen op het belang van voeding, maar dat het net iets te veel de indruk geeft een samenraapsel van losse ideeën te zijn.

Van zijn kant is Daniel Bacquelaine (MR) zich ervan bewust dat preventie, een deelstaatbevoegdheid, een belangrijk aspect is van het thema ‘gezonde voeding’. Daarom steunt hij in het bijzonder het verzoek om een themabijeenkomst ‘Gezonde voeding’ te organiseren binnen de IMC Volksgezondheid. 

Nawal Farih (cd&v) sluit zich aan bij Robby De Caluwé over het nut van nudging. Bij de fiscale hervorming van de minister van Financiën heeft de cd&v-fractie hier inderdaad ook voor gepleit. De spreekster hoopt dan ook dat het voorstel van de verlaagde btw tijdens de volgende legislatuur opnieuw ter tafel kan worden gebracht. 

"BTW 0% op groenten en fruit"

Sofie Merckx (PVDA-PTB) vond het aanvankelijke resolutievoorstel al niet erg ambitieus. Na amendering is dat helemaal niet meer het geval. Een aantal goede voorstellen die in het voorstel van resolutie vervat zaten, zijn nu geschrapt. Ze was voorstander van een btw van 0% op groenten en fruit. Daarnaast was het voorstel om de regels voor reclame voor ongezonde voeding te verstrengen, interessant. De PVDA-PTB-fractie zou het resolutievoorstel wel steunen, hoewel het inhoudelijk niet zoveel voorstelt. 

Karin Jiroflée (Vooruit) zou het resolutievoorstel goedkeuren zonder verder veel pertinente opmerkingen te geven.

“Voedingsdeskundigen”

Striemende kritiek en pertinente reacties kwamen dan weer van Catherine Fonck (Les Engagés). Ze schetste  vooreerst de politieke achtergrond van dit voorstel. “In zijn beleidsnota van 2021 had minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke verklaard dat in 2021 nieuwe acties en streefcijfers over voeding moesten worden vastgelegd. Op een vraag die hem hierover in september 2023 werd gesteld, antwoordde de minister: “Mijn kabinet onderzoekt het dossier. Er hebben interkabinettenbesprekingen plaatsgevonden en die gesprekken hebben verscheidene meningsverschillen aan het licht gebracht en geleid tot een wijziging van de door mijn administratie voorgestelde tekst. (…) Op dit moment is er geen specifiek budget uitgetrokken voor de uitvoering van het plan.” Fonck leest in dit antwoord het onvermogen, het gebrek aan wil of de weigering van de regering om ter zake ook maar enige voortgang te boeken.”

Het toppunt is volgens Fonck dat de term ‘voedingsdeskundigen’ wordt vermeld in de lijst van zorgverstrekkers die men ertoe wil aanmoedigen een standpunt in te nemen en bij te dragen aan die behandeling. België telt ongeveer 5.500 diëtisten, maar om het even wie mag zich voedingsdeskundige noemen.

Barbara Creemers (Ecolo-Groen), indienster van het resolutievoorstel, verzachtte de toon van het debat tot slot. Ze stelt vast dat het resolutievoorstel voor sommigen te weinig ambitieus is en voor anderen net te ambitieus. "Wellicht is dat een teken dat er een consensus is gevonden."