Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Alzheimer Liga Vlaanderen slaan de handen in elkaar voor de lancering van hun inspiratiegids ‘dementievriendelijk ziekenhuis’. Het is hun doel om de zorg voor personen met dementie en hun naasten in ziekenhuizen te optimaliseren. In deze inspiratiegids staat een omschrijving van wat een dementievriendelijk ziekenhuis is en hoe men hieraan vorm kan geven. 

De inspiratiegids ‘dementievriendelijk ziekenhuis’ bevordert een duurzaam partnerschap tussen mantelzorger en professional.

De persoonsgerichte visie uit het Referentiekader dementie - zowat de wegwijzer voor goede zorg en ondersteuning bij dementie - kan zeker ook in de ziekenhuiscontext uitgerold worden. De inspiratiegids ‘dementievriendelijk ziekenhuis’ is een waardevolle bron van informatie die een duurzaam partnerschap tussen mantelzorger(s) en professional(s) bevordert. De gids wil ziekenhuizen ondersteunen in hun zorg aan mensen met dementie van alle leeftijden, met alle vormen van dementie, met een gepland of ongepland contact met het ziekenhuis. Het werk is bestemd voor patiënten die er voor het eerst komen of er al vaker kwamen, voor wie mobiel of moeilijker te been is. 

Gedrag lezen

Een ziekenhuisopname is voor veel mensen met dementie een beangstigende of zelfs traumatische gebeurtenis. Voor een ziekenhuismedewerker is het op dat moment bijzonder moeilijk om het gedrag van mensen met dementie zonder hulp van de mantelzorgers te lezen en hierop in te spelen. Een ‘klassieke’ ziekenhuisomgeving is onvoldoende afgestemd op wat mensen met dementie nodig hebben. Het is een snelle, drukke en zeer taakgeoriënteerde setting. Die staat ver af van de geborgenheid, vertrouwdheid en oriëntatie die mensen met dementie verkiezen.

Mensen met dementie willen een persoonsgerichte benadering. Als we vertrekken vanuit de beleving van de persoon met dementie en zijn mantelzorgers en als we onze zorg, benadering en inrichting in het ziekenhuis hieraan aanpassen, kunnen we heel wat nadelige effecten vermijden. De mens achter de aandoening zien, staat steeds centraal bij elke stap richting een dementievriendelijk ziekenhuis.

Vele Vlaamse ziekenhuizen, zoals het AZ Maria Middelares in Gent dat een mantelzorgbadge ontwikkelde, werkten de afgelopen jaren hard aan persoonsgerichte dementiezorg. En met succes. Er gaat een golf van inspirerende initiatieven door Vlaanderen. In het Jessa Ziekenhuis heeft de afdeling geriatrie sinds april 2018 een rooming-in kamer in gebruik. Dit seniorvriendelijke initiatief geeft familielieden van delirante of palliatieve patiënten of van patiënten met dementie de mogelijkheid om op een comfortabele manier bij de patiënt te verblijven.

Om ziekenhuizen te helpen in hun transitie en om goede praktijken te verspreiden, brengen Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Alzheimer Liga Vlaanderen nu twee gratis brochures uit. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen koppelde de wetenschappelijke literatuur aan de ervaring van vele Vlaamse ziekenhuizen en creëerde een inspiratiegids ‘dementievriendelijk ziekenhuis’, geschreven voor die doelgroep. Alzheimer Liga Vlaanderen vertaalde de inspiratiegids naar een bruikbare, inspirerende brochure voor mantelzorgers en mensen met dementie.

Vandaag wordt het initiatief voorgesteld door Jurn Verschraegen, directeur Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en door Jef Pelgrims, voorzitter Alzheimer Liga Vlaanderen. Marc Vankerkhoven (AZ Maria Middelares) krijgt het eerste exemplaar van de inspiratiegids ‘dementievriendelijk ziekenhuis’. Een eerste exemplaar wordt ook overhandigd aan een mantelzorger. 

Vijf pijlers

De vijf pijlers van een dementievriendelijk ziekenhuis zijn:

• een dementievriendelijke architectuur en inrichting,
• een sterk (zorg)team met dementiespecifieke kennis,
• persoonsgerichte zorg van voor opname tot na ontslag,
• mantelzorgers als volwaardige partners in de zorg die dementievriendelijk (en bij uitbreiding ouderen- of mantelzorgvriendelijk) willen zijn
• en aandacht voor cognitieve screening, delier, pijn en ondervoeding.

In de inspiratiegids krijgen mantelzorgers een volwaardige eigen pijler. Hiermee benadrukken we de ruciale rol die zij opnemen voor, tijdens en na een contact met het ziekenhuis. Aandacht in deze gids is er ook voor de zorgcontinuïteit  en begeleiding voor, tijdens en na het ziekenhuiscontact.

Een dementievriendelijk ziekenhuis is een pad dat je als ziekenhuis kan inslaan en waar je aan blijft bouwen. Je geeft als ziekenhuis je engagement om de komende jaren aan persoonsgerichte zorg te werken.

Jurn Verschraegen, directeur Expertisecentrum Dementie Vlaanderen: “Wanneer mensen met dementie in een ziekenhuis terechtkomen, vinden ze er meestal een cleane wereld, zonder herkenningspunten. Daardoor kan de verwardheid toenemen. De vele prikkels door de diverse contacten met artsen, paramedici en andere medewerkers zijn niet makkelijk te plaatsen. Zorgverleners hebben dan ook nood aan een goed houvast om hiermee om te gaan. Daarom vinden we het belangrijk dat al wie betrokken is bij zorg en ondersteuning een persoonsgerichte aanpak biedt met nadruk op wat wel nog kan, ondanks dementie. Op die manier hoeft een ziekenhuisverblijf niet te leiden tot een traumatische ervaring.”

Vera De Troyer, adviseur kwaliteit algemene ziekenhuizen, Zorgnet-Icuro:

“Deze publicatie bevat een aantal handvatten om de ziekenhuiszorg nog beter af te stemmen op personen met dementie. Het aantal mensen met dementie neemt toe in de ziekenhuizen, niet alleen op de afdelingen geriatrie, maar ook op andere verblijfsafdelingen, consultaties, … De publicatie reikt naast een aantal theoretische aspecten ook een aantal ‘good practices’ aan wat zeker inspirerend zal werken om verder mee in de ziekenhuizen aan de slag te gaan. Ziekenhuiszorg is echter slechts één element in het totale zorgcontinuüm voor deze patiënten en ook voor dat geheel is er aandacht in deze publicatie.”

Marc Vankerkhoven, coördinator transmurale zorg AZ Maria Middelares:

“Dementievriendelijkheid vinden wij essentieel in ons ziekenhuis. Het is de zuurstof voor een samenleving die iedereen in staat stelt om met waardigheid en respect te leven. Tijdens een verblijf in het ziekenhuis hebben we veel oog voor mantelzorgers van mensen met dementie, onder andere door onze mantelzorgbadge. Er zijn maar vier soorten mensen op de wereld. Zij die mantelzorger of zorgverlener geweest zijn, diegenen die het momenteel zijn, diegenen die het in de toekomst zullen zijn en diegenen die een zorgverlener of mantelzorger nodig hebben.”

De inspiratiegids ‘dementievriendelijk ziekenhuis’ komt hier beschikbaar.