Nu de taliban een verbod op opiumteelt hebben opgelegd, dreigen in Europa meer krachtige synthetische opioïden of stimulerende middelen, zoals methamfetamine, binnen te komen. Dat kan een grote bedreiging vormen voor de gezondheid en veiligheid in Europa, waarschuwt de Europese politieorganisatie Europol in een nieuw rapport.

Illegaal opioïdengebruik blijft een groot probleem in de Europese Unie en veroorzaakte ongeveer driekwart van de meer dan 6.000 drugsgerelateerde sterfgevallen door overdoses in 2021. Er zijn ongeveer 1 miljoen opioïdengebruikers in de EU die een hoog risico lopen op een overdosis. Bovendien is de hoeveelheid heroïne die door EU-lidstaten in beslag is genomen in 2021 meer dan verdubbeld tot 9,5 ton, de grootste hoeveelheid in twintig jaar. Ook duiken er steeds vaker nieuwe zeer krachtige synthetische opioïden op.

De waarde van de heroïnehandel in de EU wordt geschat op ten minste 5,2 miljard euro per jaar. De handel in en distributie van heroïne is de belangrijkste activiteit voor sommige criminele netwerken die actief zijn in de EU.

Bijna alle heroïne die in Europa wordt geconsumeerd, is afkomstig uit Afghanistan, waar de taliban in april 2022 een verbod op de papaverteelt en opiumproductie hebben afgekondigd. Daardoor zijn zowel de teelt als de productie van de drugs in 2023 met 95 procent gedaald in het land.

Tekort opgevuld

Hoewel er op dit moment geen tekort aan heroïne blijkt te zijn in Europa, zal het verbod van de taliban in de toekomst wel een invloed kunnen hebben, stelt Europol. De tekorten op de markt zouden opgevuld kunnen worden door krachtige synthetische opioïden of stimulerende middelen, zoals methamfetamine. Die kunnen dan weer grote negatieve gevolgen hebben voor de volksgezondheid en veiligheid, klinkt het.

Er worden vier belangrijke routes gebruikt voor de heroïnesmokkel van Afghanistan naar Europa: de Balkan, het zuiden, de Kaukasus en het noorden. Ook hier zijn de voorbije jaren verschuivingen merkbaar. 

Zo lijkt het aantal inbeslagnames langs de Balkanroute af te nemen. Dat komt door de "vermeende of daadwerkelijke" strengere grenscontroles in Turkije en Bulgarije, aldus het rapport. De heroïnehandel via de zuidelijke route naar de EU lijkt daarentegen toe te nemen. Dit blijkt uit de grote hoeveelheden heroïne die vertrekken uit havens in Iran en Pakistan. Ook gebruiken smokkelaars nog steeds de routes in het noorden en de Kaukasus, maar wegens de Russische oorlog in Oekraïne moeten criminele netwerken alternatieve routes zoeken.

Daarnaast blijken de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zich ontpopt te hebben als belangrijk overslagpunt, dat wordt gebruikt om de oorsprong en de aard van heroïnetransporten te verbergen. Het is ook een belangrijk centrum voor het witwassen van geld en criminele coördinatie.

"Hoewel we een afname van de opiumteelt in Afghanistan zien, is het van het grootste belang om de toeleveringsketen en de diversifiëring van de markt nauwlettend in de gaten te houden, aangezien criminele netwerken bekend staan als zakelijk ingesteld, flexibel en altijd op zoek naar nieuwe kansen", reageert Europol-topvrouw Catherine De Bolle.