Wie zich actief bezighoudt met het gemeenschapsleven, gaat minder vaak naar een dokterspraktijk of apotheek. Dat besluit een uitgebreide studie bij ongeveer 7.000 burgers van de christelijke mutualiteit (CM) en de Faculteit Psychologie van de Universiteit van de UCL "Vrijwilligerswerk is goed voor je gezondheid', zegt de CM.
Het eerste deel van de studie richtte zich op een representatief staal van +/- 2.000 vrijwilligers betrokken bij partnerbewegingen van het ziekenfonds: Altéo, Samana, Enéo, Ocarina, Kazou... en +/- 226.000 leden. Dat via een online vragenlijst.

De respondenten werden verdeeld in vier categorieën, afhankelijk van hun mate van deelname aan het gestructureerde sociale leven (buurtactiviteiten, activiteiten voor ouderen, scouts, sport- of culturele activiteiten, enz.): effectieve vrijwilligers van één of meer verenigingen, actief betrokken leden, passieve leden en niet-participerenden.
Resultaat: betrokken zijn bij het gemeenschapsleven heeft een positieve invloed op het welzijn en meer bepaald op psychische processen (eigenwaarde, inlevingsvermogen, zelfontplooiing, integratie in de maatschappij, zingeving...). Daarnaast voelen deze vrijwilligers zichzelf in een betere gezondheid dan de leden van de andere drie groepen.

Koppelen aan objectieve parameters
Tot nu toe ging het alleen over gerapporteerde gezondheid. De onderzoekers koppelden daarom de resultaten van de vragenlijst aan de CM-databanken voor de 7.000 respondenten tussen 18 en 90 jaar die daar expliciet mee instemden. Het gaat onder meer om objectieve informatie over zorggebruik (contacten met huisartsen, specialisten, ziekenhuisopnames, vergoed geneesmiddelengebruik, etc.). Een methodologische primeur, onderstreept de CM.

De onderlinge verschillen in het aantal contacten (over 2017 en 2018) met de huisarts, consultaties en bezoeken samen: gemiddeld 2,6 contacten per jaar voor een CM-vrijwilliger, tegenover 2,9 voor een passief aangeslotene. De kloof in het aantal poliklinische specialistcontacten wordt nog groter: 4,1 contacten per jaar, in vergelijking met 4,8. Idem dito voor daghospitalisatie: 0,33 per jaar versus 0,48, of 48% meer bij wie niet sociaal geëngageerd is. De CM ziet hetzelfde voor sommige terugbetaalde geneesmiddelenklassen, zoals N (anti-epileptica, antidepressiva, antipsychotica). Wie niet aan het gemeenschapsleven deelneemt, verbruikt gemiddeld twee keer zoveel als vrijwilligers.

Causaal verband?

Waarvan akte. Maar kunnen we het fenomeen niet door een andere bril bekijken? Dat deze mensen net omdat ze gezond zijn, de kans hebben om vrijwilligerswerk te verrichten? "Onze onderzoekers neutraliseerden de effecten van vier variabelen (leeftijd, geslacht, Omnio-status, alleen wonen) die het resultaat konden beïnvloeden. We kunnen niet met absolute zekerheid stellen dat er sprake is van causaliteit en dat die niet bi-directioneel is," geeft de CM toe. "Maar er is duidelijk een 'zeer belangrijke link'.

Voor Jean Hermesse bestaat er in ieder geval geen twijfel over de correlatie. "Vrijwilligerswerk moet worden bevorderd en aangemoedigd", aldus de vicevoorzitter van de Franstalige vleugel van de CM, "wat ook een rijkdom is voor de hele samenleving."

Als mensen er niet toe worden overgehaald om direct de mouwen op te stropen, kan hen worden geadviseerd om toch eens aan te kloppen bij de deur van een club of vereniging,... eerst als waarnemers.