In de VS gaan meer en meer stemmen op om oudere chirurgen te screenen op hun competenties. Wat bij ons, en als een dergelijke screening zich opdringt, moet die dan ook gelden voor andere specialismen?

De bal ging in de VS aan het rollen toen een 79-jarige chirurg na enkele hartproblemen wou terugkeren naar de operatiezaal. Zijn diensthoofd vroeg hem om eerst een programma te volgen dat hem zou testen op cognitieve en fysieke vaardigheden. Nochtans werd de chirurg voordien nooit betrapt op medische fouten. Dit geval was slechts het topje van de ijsberg. Artsen leven langer zoals iedereen en velen willen langer aan de slag blijven. Als reactie voeren nogal wat instellingen een leeftijdspolicy in, maar ze balanceren daarbij op de grens van wat wettelijk kan, meldt Modern Healthcare.

Nog in januari kwam er een aanbeveling van the American College of Surgeons: chirurgen zouden liefst op vrijwillige en confidentiële basis fysieke tests moeten ondergaan met geregelde tussenpozen vanaf de leeftijd tussen 65 en 70.

Sommige deskundigen haalden als argument voorbeelden aan van een chirurg die in slaap viel tijdens een operatie, een andere chirurg die zich de weg naar zijn eigen kantoor niet meer herinnerde en een obstetricus die niet meer de fysieke handigheid had om een baby op de wereld te helpen zetten.

En België?

Blijkbaar willen ook in ons land meer en meer artsen langer werken. Ze worden daartoe ook aangemoedigd door minister Bacquelaine die daartoe meer faciliteiten verleende in de nieuwe pensioenregeling. Maar in België is de verplichte vermindering of stopzetting van de activiteit van een ziekenhuisarts wettelijk toch niet vanzelfsprekend. Zo herinnerde Jellina Buelens (foto) onlangs nog tijdens een bijscholing van het VAS eraan dat de regeling die vele ziekenhuizen en associaties vandaag nog hanteren (overeenkomst wordt automatisch ontbonden op de leeftijd van 65 c.q. 67) niet rechtsgeldig is. Weliswaar wordt die overeenkomst dan vaak informeel verlengd, maar dan staat de arts zeer zwak.

Het arbeidsrecht is op dat vlak een stuk duidelijker: de overeenkomst met een werknemer van rechtswege ontbinden op het ogenblik dat de werknemer een bepaalde leeftijd heeft bereikt, is expliciet wettelijk verboden. “Hoewel de wetgever ditzelfde verbod niet expliciet in zelfstandigenrelaties voorziet, oordeelde het Arbeidshof van Brussel in een arrest van 26 juli 2013 dat een beëindiging van een overeenkomst met een zelfstandige arts op basis van leeftijd eveneens rechtsongeldig is, zelfs al wordt deze leeftijdsgrens opgenomen in de algemene regeling (of een andere overeenkomst), omdat dit een discriminatie op basis van leeftijd inhoudt.”

In deze casus werd de beëindiging van de overeenkomst met een zelfstandige arts op grond van leeftijd voor de rechter aangevochten door een arts wiens overeenkomst met het ziekenhuis werd beëindigd omdat hij de leeftijd van 77 jaar had bereikt.

Dat betekent niet dat algemene regelingen van ziekenhuizen – en associatieovereenkomsten – geen maximumleeftijd mogen opnemen. Maar dan moeten ze de leeftijd als beëindigingsgrond objectief en redelijk rechtvaardigen. Vraag is of dat kan via dergelijke screenings.