Dokter Wim Cornelissen verleende 13u intensieve zorg tijdens een vlucht Bangkok-Brussel. Hij werd hiervoor niet vergoed, al lijkt een tegemoetkoming logisch. Toch kan een vergoeding ook een pad in de korf betekenen volgens dr. Roland Vermeiren van Eurocontrol.

Eerst en vooral en bij wijze van binnenkomer: er bestaat op juridisch vlak een verschil tussen de situatie van een Amerikaanse en Europese arts in het luchtruim. Een Amerikaans arts - die niet wettelijk verplicht is in zijn land om zorg toe te dienen - kan op een vliegtuig als passagier beslissen om zorg te weigeren. Een Europees arts in hetzelfde vliegtuig is wel verplicht om dergelijke zorg toe te dienen. Hij kan bij hulp aan een Amerikaans passagier eventueel vervolgd worden bij een rechtbank in de VS, met de gekende hoge schadeclaims.

Maar dr. Vermeiren van Eurocontrol maakt nog enkele andere interessante bedenkingen naar aanleiding van wat dr. Cornelissen overkwam en wat die laatste tot enkele pertinente vragen aanzette.

1 - Wie compenseert in situaties als bovenstaande de inzet en tijd van de arts? Ik heb dit alles pro deo gedaan, wat toch moeilijk verwacht kan worden en naar mijn gevoel de deontologische plicht ruimschoots overstijgt.

Dr. Vermeiren: "Doorgaans wordt geen compensatie voorzien (Tui is een uitzondering, red.). Soms krijg je een upgrade of een ander geschenk, maar opgelet: vanaf het moment dat je dat accepteert, kan dat gelden als 'betaling' en verandert ook je legale aansprakelijkheid!"

2 - Welke instantie is bevoegd bij een dringende interventie in de lucht, bijvoorbeeld als ik als Belgische arts betrokken bij Amerikaanse passagier-patiënt boven internationale wateren? 

R.V.: "Gehoord bij een uiteenzetting van een specialiste luchtrecht in de US op een AMDA (Airline Medical Directors Association); het is inderdaad een juridische vraag en ze kan door de rechter in geval van juridische claim mee beoordeeld worden, want je bent dan geen pure “vrijwilliger” meer." 

"Binnen Europa kan die oordelende instantie EASA zijn, en wereldwijd ICAO, maar meestal brengen die richtlijnen voor de professionals in de luchtvaart, terwijl dit een vraag betreft van een buitenstaander van het luchtvaartsysteem… dan zou het dus wel eens nationale bevoegdheid kunnen zijn (juridisch en deontologisch)."

3 - Kan men als arts afzien van interventie op een vliegtuig? (Amerikaanse collega’s zouden wegens medicolegale redenen nooit interveniëren in situaties als bovenstaande).

R.V.: "Het is in principe altijd “eerste hulp” maar naargelang het geval kan dat dus serieus zijn; de enige uitweg is dus zich niet bekendmaken, maar als het dan slecht afloopt met de patiënt zit men levenslang met de vraag of hulp d afloop zou veranderd hebben – deze ethische vraagmoet iedere dokter voor zichzelf beantwoorden…"

4 - Kan de arts beslissen over koerswijzigingen van het vliegtuig bij ernstige medische gevallen?

R.V.: "De dichtsbijzijnde luchthaven kan ver weg zijn , bv bij een vlucht over oceaan, of helemaal niet aangewezen door gebrek aan medische uitrusting in de omgeving."

"Tot slot neemt de kapitein altijd de eindbeslissing of er geland wordt of niet, je zal hem/haar dus moeten overtuigen van een duidelijke medische noodzaak."

"Toch een geruststelling: tot hiertoe zijn wereldwijd geen claims bekend!"

Dr. Cornelissen is toch niet helemaal gerustgesteld omdat er lacunes blijken te bestaan op dit terrein: "In afwachting van dergelijke rechtszekerheid zie ik mij een dusdanig zware verantwoordelijkheid, met mogelijk ernstige consequenties en zonder enige verloning, in de toekomst niet meer te nemen. Het lijkt mij in de huidige omstandigheden het beste voor iedereen om bij een oproep voor medische interventie de eerste zorg toe te dienen en te adviseren het vliegtuig bij de dichtstbijzijnde luchthaven aan de grond te zetten, zodat de patiënt daar verdere zorg kan krijgen."

Stof die wellicht ook interessant kan zijn voor de Orde van Artsen.

Nog andere ervaringen? Laat het ons weten! redactie@despecialist.eu