Bij de voorstelling van het jaarlijkse Maha-rapport, een financiële doorlichting van de ziekenhuizen door Belfius, becijferden de experts het verlies bij de ziekenhuizen door het effect van de twee coronagolven. Potentieel tekent de sector een courant verlies op van ruim 2 miljard. Logisch dat de overheid met voorschotten van dezelfde grootte-orde over de brug kwam om te vermijden dat de ziekenhuizen omvielen. Dat zal wellicht nog niet volstaan. Definitieve afrekening volgt wellicht in 2023.
Dat ziekenhuizen in zeer zwaar weer terechtkwamen, is een open deur intrappen. Toch is het belangrijk om de precieze verliezen te becijferen. Dat deden de experts van Belfius op basis van een steekproef bij 25 AZ’s en 6 UZ’s, aangevuld met een enquête van Zorgnet-Icuro onder 33 ziekenhuizen.
Enerzijds moesten ziekenhuizen substantiële meerkosten maken (beschermingsmateriaal, interim-krachten, aanpassing infrastructuur…) anderzijds namen ook enkele kostenposten af (minder farmaceutische aankopen, facturatiedienst op halve kracht, minder aankoop voeding…).
Artsen
Specifiek voor de artsen kwam er minder geld in het laatje omdat ze minder vaak honoraria aanrekenden voor operaties, consultaties enzovoort. Idem dito voor de farmacie die terugviel en de betalende parkings van de ziekenhuizen die grotendeels leegstonden. Balans: een gemiddelde krimp van de omzet met 8,1% tijdens het eerste halfjaar.
De tweede golf valt veel zwaarder uit en is algemener, dus de financiële impact hakte ook dieper, naar schatting keldert de omzet dan met 10,4%.
“Vooral de sterke afnames van de honoraria en de farmaceutische omzet verklaren deze tendens”, aldus de experts van Belfius. “Een voorzichtige schatting maakt gewag van een daling van de omzet in de farmacie met 7,2% en bij de honoraria met 16,7%. En net deze twee inkomstenbronnen zijn een belangrijke motor van de ziekenhuisomzet.”
Personeelskost
De stijging van deze kostenpost bleef tijdens het eerste semester gemiddeld relatief beperkt dankzij de implementatie van tijdelijke werkloosheid in de eerste periode van het ziekenhuisnoodplan. Een deel van het personeel werd ook langdurig ziek of nam ouderschapsverlof op. Resultaat: plus 0,6%. Maar de zwaarst getroffen ziekenhuizen zagen hun personeelskost in het eerste semester met 2,7% of meer stijgen. Dat zal op het einde van dit boekjaar ook dichter aanleunen bij de realiteit voor alle ziekenhuizen.
Het effect op het courant resultaat in het Base Stress scenario (eerste semester) is onrustwekkend. De bevraagde ziekenhuizen eindigen met een negatief courant resultaat van 5,6% in verhouding tot de omzet. Met de tweede zwaardere golf besmettingen bijgeteld wordt dit negatief courant resultaat zelfs uitgediept tot 11,% ten opzichte van de omzet.
Conclusie: de AZ’s en UZ’s realiseren samen een omzet van om en bij de 20 miljard euro. Dat komt dus neer op een potentieel courant verlies van meer dan 2 miljard voor de hele sector.
Uiteraard moeten deze cijfers met grote omzichtigheid worden benaderd, houdt Belfius een slag om de arm. Maar ze geven alleszins een indicatie van het bijzonder grote verlies dat de ziekenhuizen moeten dragen. “Belangrijke opmerking hierbij is dat de compensaties van de federale overheid en de regionale overheden niet mee zijn opgenomen in deze berekening”, besluiten de onderzoekers.
De ziekenhuizen zullen voor dit uitzonderlijke coronajaar wel kunnen rekenen op die extra compensaties van de overheid, maar het is nog niet duidelijk of dit zal volstaan om alle verliezen te dekken. Een aantal inkomsten (bvb. supplementen) die normaal de kosten van de ziekenhuizen dekken, zijn immers niet gegarandeerd.
Belfius-hoofeconomoom Veronique Goossens meent dan ook dat er sprake is van een "kantelmoment", waarbij de financiering van onze ziekenhuizen anders zou moeten gebeuren. De winsten van het heden zijn immers noodzakelijk voor de investeringen van de toekomst. Door de vergrijzing, digitalisering en medische innovaties zijn de uitdagingen groot.
Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke reageerde al op de studie. Hij erkende dat het financieringssysteem van de ziekenhuizen "uiterst fragiel en moeilijk aanstuurbaar" is. Hij merkt op dat er in het regeerakkoord veel aandacht is voor de hervorming ervan, maar laat nog niet in zijn kaarten kijken over hoe hij die wil hervormen. "Ik ben liever iemand die pragmatisch aankondigt en radicaal uitvoert", klinkt het, "in plaats van radicaal aan te kondigen."
> Lees ook: 30 ziekenhuizen met verlies in 2019
