Zowat 22 procent van de volwassen Vlamingen voldeed de voorbije 12 maanden aan de criteria van een psychische stoornis. Dat meldt zorgkoepel Zorgnet-Icuro op basis van de resultaten van een reeks bevragingen bij zowat 6.400 Vlamingen en Nederlandstalige Brusselaars.

Ongeveer een derde van de Vlamingen krijgt op een bepaald moment in zijn of haar leven te maken met een psychische stoornis. In vergelijking met twintig jaar geleden komen psychische stoornissen vandaag meer voor. Mensen met een psychische stoornis wachten nog steeds veel te lang - gemiddeld tien jaar - om hulp te zoeken.

Zorgnet-Icuro wil met een interuniversitaire leerstoel data verzamelen over psychische stoornissen en zorggebruik. Bij een psychische stoornis is het psychisch evenwicht langdurig verstoord, met een negatief effect op het functioneren op diverse levensdomeinen zoals werk, sociale relaties, financies of gezondheid.

De afgelopen 12 maanden had 9 procent van de bevolking een depressie, 12 procent had een angststoornis, 11 procent een alcoholstoornis en 12 procent een externaliserende stoornis. Die laatste groep zijn stoornissen die onder andere te maken hebben met aandachts- en concentratieproblemen, impulsiviteit, agressie, binging (waaronder eetstoornissen) of niet-suïcidaal zelfverwondend gedrag.

Opvallend is volgens de onderzoekers dat in vergelijking met twintig jaar geleden de prevalentie van psychische stoornissen gestegen is, maar niet voor alle stoornissen even sterk. Stemmingsstoornissen lijken min of meer stabiel te blijven, de andere groepen komen vaker voor.

"Vooral de externaliserende stoornissen baren ons zorgen", zegt Margot Cloet, topvrouw van Zorgnet-Icuro. "Die problemen ontstaan vaak al op jonge leeftijd. En jongeren met externaliserende en impulsieve problemen hebben ook een veel hogere kans om in hun latere leven andere psychische stoornissen te ontwikkelen. De inspanningen voor de preventie van psychische stoornissen moeten zich dus in eerste instantie richten op kinderen en jongeren, en al starten vanaf de lagere schoolleeftijd."

De mediane aanvangsleeftijd voor een stoornis is 19 jaar. In vergelijking met vroegere gegevens is de mediane aanvangsleeftijd voor depressie gedaald van 38 naar 24 jaar. Angststoornissen ontstaan dan weer iets later dan vroeger, met een mediane aanvangsleeftijd van 24 jaar, en alcoholstoornissen beginnen rond de leeftijd van 18 jaar. Externaliserende stoornissen starten bij de helft van de betrokkenen voor de leeftijd van 18 jaar; bij een kwart is dat zelfs voor 13 jaar. Bij jonge leeftijden gaat het vooral over eetproblemen en problemen met het beheersen van woedeaanvallen en ander impulsief gedrag.

Uit het onderzoek blijkt dat mensen met een psychische stoornis nog altijd veel te lang wachten om hulp te zoeken, gemiddeld tien jaar. Maar drie op de tien mensen met een psychische stoornis gaan binnen het jaar in behandeling. "We moeten blijven streven om die uitsteltijd te doen dalen. De maatschappelijke en menselijke impact van die lange uitsteltijd is enorm", aldus Cloet. 

Tot slot blijken personen met een lagere sociaal-economische status ook veel meer kans te hebben om een psychische stoornis te ontwikkelen.