Aan de UGent kreeg professor Peter Piot, mede-ontdekker van het ebolavirus en pionier in de strijd tegen aids, dinsdagavond de Amnesty International Leerstoel toegekend. De negende titularis van de Amnesty International Leerstoel gaf daarna een lezing over "gezondheid als mensenrecht".

De UGent kende de Leerstoel aan Piot toe "voor zijn belangrijke rol in het realiseren van het wereldwijde recht op gezondheid". Piot is wellicht bekendst als voortrekker in de strijd tegen aids, hij stond in 1994 aan de wieg van het VN-agentschap UNAIDS waar hij directeur werd. Professor Piot is ook mede-ontdekker van het ebolavirus in 1976, amper twee jaar nadat hij was afgestudeerd als arts. Momenteel is hij directeur van het wereldvermaarde wetenschappelijk instituut London School of Hygiene and Tropical Medicine.

Amnesty International en Piot delen eenzelfde sense of urgency "geen tijd te verliezen" en de motor van verontwaardiging die zijn engagement drijft, zei de nieuwe Amnesty International Vlaanderen-directeur Wies De Graeve. Toch slaagt Piot erin hoop te brengen, klonk het.

Mensenrechten zijn een fundament voor mondiale gezondheid. In een lezing verduidelijkte Piot drie interacties: een betere gezondheid heeft vaak een positieve impact op mensenrechten, schendingen van mensenrechten hebben een negatieve impact op gezondheid, en zowel mensenrechten als gezondheid zijn fundamenteel belangrijke motoren van ontwikkeling.

De strijd tegen aids is nog niet gedaan, zei Piot. "De eliminatie is niet voor morgen, zelfs niet voor 2030 zullen we een vaccin of genezing hebben." Wereldwijd hebben tussen 15 en 16 miljoen mensen toegang tot aidsremmers. Dankzij de komst van generische geneesmiddelen, en afspraken met de farmasector rond variabele prijs, kosten die in het zuiden tussen de 100 en 200 dollar per jaar kosten. Maar aids gaat er niet alleen over seks of drugs, onderstreepte Piot, maar ook over machtsverhoudingen in de samenleving, zoals discriminatie van vrouwen, homo's of druggebruikers.

De eerste echte grote uitbraak van het ebolavirus, eind 2013 in Guinee (West-Afrika) leidde tot mensenrechtenschendingen, onder meer bij de quarantaineverplichtingen. Piot herinnerde dat ebola tot 27.000 besmettingen leidde met 11.000 doden, waaronder 500 verzorgers, als gevolg. En wie overleefde is nu in veel gevallen verstoten uit zijn gemeenschap.

Een derde thema dat Piot ter sprake bracht is de toegang tot gezondheidszorg die ook hier meer en meer een probleem wordt, zei Piot. Dat komt door de steeds duurder wordende technologie en langere levensverwachtingen.

Kunnen we zelf iets doen? "Begin bij jezelf door mensenrechten te respecteren of in debat te gaan als daarover opmerkingen gemaakt worden", klonk het, vooraleer onder meer te pleiten voor een robuust legaal kader en de nood van een sterk middenveld om dat legaal kader toerekenbaar te houden. Woensdag geeft Peter Piot nog een gastcollege aan studenten geneeskunde van de UGent.