Vandaag zijn er van de 14 ontwikkelde testen slechts vier direct beschikbaar in de strijd tegen ebola. Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) zochten naar de oorzaak van dit probleem en naar mogelijke oplossingen. Hun bevindingen verschenen in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Tijdens de ebola-epidemie in West-Afrika (2014 – 2016) kwam de ontwikkeling van diagnostische testen in een stroomversnelling. Dat is belangrijk, want de testen spelen een cruciale rol bij het indijken van een ebola-epidemie.

Met meer dan 630 bevestigde ebolagevallen en meer dan 350 doden sinds augustus 2018 is de huidige epidemie in Noord-Kivu, DR Congo, de op één na grootste ebola-uitbraak ooit. Tijdens de uitbraak in West-Afrika zetten meerdere diagnostische bedrijven in op de ontwikkeling van diagnostische testen. Veertien testen werden goedgekeurd door de US Food & Drug Administration of de Wereldgezondheidsorganisatie.

Beschikbaarheid

Vandaag zijn er slechts vier testen direct inzetbaar, zo blijkt uit een survey van ITG-onderzoekers. De overige testen hadden een lange wachttijd, in sommige gevallen werd er zelfs niet gereageerd op de aanvraag voor testen. “We hebben zelf meegewerkt aan de ontwikkeling van een nieuwe ebolatest, maar nu, twee jaar later, is de test niet snel beschikbaar,” vertelt dr. Lieselotte Cnops over de aanleiding tot hun onderzoek. “Ondanks de vele investeringen stellen we vast dat er slechts een paar ebolatesten beschikbaar zijn.” 

Tijdens een acute uitbraak is er een grote nood aan enkele betrouwbare testen die continu beschikbaar zijn. Voor bedrijven is het echter moeilijk om de productie van de testen te onderhouden wanneer er geen ebola-uitbraak aan de gang is. Bij een nieuwe epidemie zijn er dan plots veel testen nodig, waardoor de bedrijven de vraag niet kunnen volgen. Bovendien zijn de kosten om een test te produceren en te verspreiden hoger dan de inkomsten.

“We pleiten voor een overkoepelende en geïntegreerde aanpak die het hele proces vanaf ontwikkeling tot uiteindelijk het gebruik ter plekke stroomlijnt. Een soort van wereldwijde alliantie waarbij testen deels gefinancierd worden door overheden en internationale organisaties. Zo’n instantie is er wel op het gebied van vaccins, maar nog niet voor diagnostische testen”, aldus viroloog Prof. Kevin Ariën. “Bovendien zou het gebruik van de testen in surveillanceprogramma’s een grotere afzetmarkt kunnen betekenen, met als bijkomend voordeel dat er sneller gereageerd kan worden als er een lokale epidemie is.” De bevindingen van de onderzoekers worden vandaag gepubliceerd als commentaar in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Cruciaal

Diagnostische testen zijn van cruciaal belang om een ebola-epidemie te bestrijden. Zonder de testen is het onmogelijk om nieuwe gevallen te traceren, te onderzoeken hoe lang het virus actief blijft in ebola-overlevers en de oorzaak van sterfgevallen te achterhalen. Tijdens de huidige epidemie in DR Congo ondersteunt het ITG zijn partner INRB en het Congolese Ministerie voor Volksgezondheid bij de epidemiologische surveillance en diagnostiek. ITG-experts worden ook uitgestuurd met het Outbreak Research Team onder de vlag van o.a. de Wereldgezondheidsorganisatie om de epidemie te helpen indijken.