De keuze voor een eenpersoonskamer doet de gemiddelde patiëntenfactuur stijgen van 40 euro naar 776 euro. “Maar zo’n kamer stelt in daghospitalisatie vaak niet veel meer voor”, zegt algemeen secretaris Paul Callewaert. "Geen enkele reden dus voor zo’n gepeperde patiëntenfactuur en voor het aanrekenen van ereloonsupplementen." Enkele conclusies en aanbevelingen op basis van hun studie (1).

Zo pleit het ziekenfonds pleit naast de schrapping van de supplementen, voor een forfaitaire vergoeding van een colonoscopie, los van de setting waar de ingreep gebeurt.

Sensibiliseren

Dr. Demyttenaere, adviserend arts en medisch expert bij het socialistisch ziekenfonds is naast Annelies Meeus medeauteur van de studie die al in maart werd afgerond maar om begrijpelijke covid-redenen pas nu naar buiten komt. Hij duidt de bedoeling als volgt: "Het gaat om een sensibilisering van collega’s met de vraag om dit aan te pakken. Wij kunnen dit alleen aan de kaak stellen. Als de gastro-enterologen bijvoorbeeld bereid zouden zijn om mee te werken aan een register zoals dat nu bestaat voor de knieprothesen, dan is dat een optie. De beroepsgroepen zouden die registratie van een aantal klinische gegevens rond colonoscopie kunnen vragen."

Paul Callewaert: "Wij als ziekenfonds vragen om transparantie. Dit thema kaarten we bijvoorbeeld aan in het overleg rond daghospitalisaties. Is het nog nodig om voor deze ingrepen daghospitalisatie aan te rekenen? Dat debat moeten we voeren. Zijn er geen objectieve argumenten daarvoor, dan moet je durven beslissen om dat niet meer te doen. Wel willen we dan die middelen voor wat anders inzetten."

"Dat is een verschil met de vorige regering, een besparingsregering. Als je daar wou knippen, dan was je het geld sowieso kwijt. Nu kan dit geld geherinvesteerd worden in meer kwalitatieve en doelgerichte zorg"

Materiaalkost zet druk op het systeem

Dr. Demyttenaere: "Verder moet voor de kostprijs colonoscopie bij de hervorming nomenclatuur en financiering ziekenhuizen, de kostprijs van het materiaal bekeken worden. De colonoscoop is een investering, ok. Maar bekijk je de normering voor de sterilisatie van dergelijke colonoscopen dan komt dr. De Toeuf (Bvas) altijd met het argument dat de sterilisatiekost groter is dan wat een gastro-enteroloog krijgt voor zijn colonoscopie. Dat is niet zo."

"Het is wel een serieuze kost, geven we toe. Alleen: met corona zal men nu ‘single use’ colonoscopen gebruiken. Wegwerpmateriaal dus. Die materiaalkost zet druk op het hele systeem en op bestuurders om het volume op te drijven, het in dagziekenhuis te doen, bijkomende forfaits en supplementen aan te rekenen… Dat zal het beleid van de nieuwe regering moeten bijsturen zodat het rendabel blijft."

Enkele vaststellingen op basis van het onderzoek:

• Van de diagnostische onderzoeken gebeurt 57% in daghospitalisatie, 28% in een ambulante setting in het ziekenhuis en 15% in een privépraktijk.
• Van de therapeutische onderzoeken gebeurt 95% in daghospitalisatie, 2% in een ambulante setting in het ziekenhuis en 3% in een privépraktijk.
• Bij 8 procent van de onderzoeken in privépraktijken wordt een diagnostische prestatie gevolgd door het wegnemen van een of meerdere poliepen tijdens dezelfde ingreep. Het aandeel therapeutische prestaties ligt lager in privépraktijken dan in ziekenhuizen. Vermoedelijk sturen privépraktijken patiënten door naar een ziekenhuis voor zwaardere therapeutische interventies.
• Er is een grote variatie tussen de ziekenhuizen in de mate waarin men therapeutisch ingrijpt. Het aandeel van therapeutische ingrepen schommelt tussen de 8 procent en 84 procent.

Wat kost een colonoscopie?
Alle colonoscopieën van alle leden van de Socialistische Mutualiteiten in 2017 kostten bijna 37 miljoen euro. Dat komt neer op gemiddeld 663 euro per patiënt. De kostprijs omvat niet enkel de specifieke ingreep colonoscopie, maar ook de gemaakte kosten errond, zoals materialen, anesthesie, klinische biologie en verpleging.

• Ruim 32,3 miljoen euro was ten laste van de ziekteverzekering. Dat is 579 euro per colonoscopie. De patiënten betaalden 13 procent uit eigen zak, gemiddeld 84 euro. Daarvan is 27,6 euro remgeld en 56,6 euro supplementen. In 67 procent van de gevallen wordt een supplement gevraagd.
• De gemiddelde totaalkost van een therapeutische ingreep (981 euro) is bijna 2 keer zo hoog dan die van een diagnostisch onderzoek (548 euro).
• Een colonoscopie is gemiddeld het duurste in Wallonië, al zijn de verschillen tussen de regio’s eerder klein.

Splitsen we de factuur voor de ziekteverzekering uit, dan weegt het onderzoek het zwaarste door (26 %), gevolgd door verpleging (21%), klinische biologie/pathologische anatomie (18%) en anesthesie (14%). Er worden ook regelmatig andere prestaties gastro-enterologie aangerekend samen met een colonoscopie.

De totale gemiddelde kost is gelijkaardig wanneer men een colonoscopie laat uitvoeren in een ziekenhuis zonder daghospitalisatie of in een privépraktijk. De kostprijs stijgt evenwel fors indien de ingreep wordt uitgevoerd in daghospitalisatie.

Een diagnostische colonoscopie kost in een privépraktijk gemiddeld 190 euro, waarvan 172 euro voor de verplichte ziekteverzekering, 17 euro remgeld en 1 euro supplement. “We hebben evenwel geen waterdicht beeld hebben van de supplementen die aangerekend worden in een privépraktijk”, aldus de Socialistische Mutualiteiten.

In een ziekenhuis zonder daghospitalisatie kost een diagnostische colonoscopie gemiddeld 223 euro, waarvan 191 euro voor de verplichte ziekteverzekering, 25 euro remgeld en 8 euro supplement.

In een ziekenhuis met daghospitalisatie is dit gemiddeld 805 euro, waarvan 712 euro voor de verplichte ziekteverzekering, 23 euro remgeld en 70,50 euro supplement. Merk op dat een colonoscopie in daghospitalisatie vaak gebeurt onder verdoving of sedatie onder toezicht van een anesthesist. In een ambulante setting gebeurt de colonoscopie vaak zonder verdoving.

Patiënt
Gemiddeld betaalt de patiënt 84 euro voor een colonoscopie. De factuur wordt beïnvloed door volgende therapeutisch of diagnostisch onderzoek, plaats van de ingreep, kamerkeuze bij daghospitalisatie, statuut van de patiënt, gebruikt materiaal, geneesmiddelen, aangerekende andere verstrekkingen.

De grootste kost voor de patiënt is de colonoscopie zelf, maar ook anesthesie, kosten voor medische wachtdienst en toezicht en het gebruikte materiaal maken een groot deel van de patiëntkost uit. Het aanreken van deze extra verstrekkingen verschilt. Zo krijgt 75% van de patiënten een geneesmiddel toegediend, een kwart niet. In daghospitalisatie lopen onder meer de anesthesiekosten hoger op.

Aanbevelingen
Op basis van zijn onderzoek doen de Socialistische Mutualiteiten enkele aanbevelingen om de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg te verbeteren en de patiëntenfactuur onder controle te houden.

·       Kwaliteit en veiligheid van de zorg voorop. Wegens mogelijke complicaties bij zo’n onderzoek is het aan te bevelen om dat altijd in een ziekenhuis uit te voeren. Er moet ook vermeden worden dat patiënten eerst een diagnostisch onderzoek ondergaan en in een 2de stap nogmaals een therapeutische ingreep moeten ondergaan. Diagnostische onderzoeken in kader van opvolging kunnen wel buiten het ziekenhuis gebeuren. Paul Callewaert: “Een colonoscopie is geen aangename ingreep met toch een risico op complicaties. Er moet dus maximaal vermeden worden ze meermaals te moeten doen. Dat is niet enkel een kwestie van doelmatige zorg, maar ook van respect voor de patiënt.”

·       Gelijke vergoeding ongeacht de plaats van verstrekking. Paul Callewaert: “Het is niet logisch dat de kostprijs zo verschilt afhankelijk van de setting. We zijn voorstander van een forfaitaire vergoeding, al dan niet met een extra vergoeding voor anesthesie.” Het ziekenfonds wil dit meenemen in de lopende discussies over dagopnames waar bekeken wordt wat wel en niet in dagopname moet/kan en tegen welke vergoeding.

·       Onverklaarbare variaties uitklaren. Er bestaat een heel grote variatie tussen het aantal therapeutische ingrepen uitgevoerd in ziekenhuizen (van 8 tot 84%). Paul Callewaert: “We hebben verschillende potentiële verklaringen afgetoetst met onze data, maar nergens een valabel antwoord gevonden. Doen ziekenhuizen dit uit financiële overwegingen, of gaan sommige artsen sneller kleinere poliepen wegsnijden dan andere? Verder onderzoek is nodig.”

·       Transparantie. Voor de colonoscopieën die uitgevoerd worden in privépraktijken hebben we geen zicht op de aangerekende supplementen. Callewaert: “We kunnen niet nagaan hoeveel onze patiënten er uit eigen zak betalen, noch kunnen we hen ter zake verdedigen. We vragen  transparantie over alle aangerekende kosten, ongeacht in welke setting de ingreep gebeurt.”

·       Bescherm de patiënt tegen hoge factuur bij dagopname. 

·       Kies voor een geconventioneerde arts. “Om supplementen te vermijden bij een colonoscopie in een ambulante setting (ziekenhuis of privé) raden we onze leden aan te kiezen voor een geconventioneerde arts die de tarieven respecteert”, zegt Callewaert. 

·       Gratis colonoscopie in kader van bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker. Een colonoscopie zou gratis moeten zijn voor de patiënten die doorverwezen worden na een stoelgangonderzoek. Callewaert: “Het is niet de bedoeling dat er financiële drempels zijn voor patiënten die na een bevolkingsonderzoek worden doorverwezen. We weten uit andere studies dat onzekerheid over mogelijke kosten na een screening sommige patiënten weerhoudt om zich preventief te laten onderzoeken.”

Evelyn Hens, directeur studiedienst Soc. Mut, geeft dit nog mee:

1 – rond de therapeutische onderzoeken in de privépraktijken zien we toch dat ongeveer 10% in de privépraktijk gebeurt en dat zou naar nul moeten;

2 – colonoscopieën in klassieke hospitalisatie zijn in deze studie buiten beschouwing gelaten.

(1)  De Socialistische Mutualiteiten onderzochten de gegevens van de 55.784 colonoscopieën die in 2017 bij zijn leden gebeurden. Ongeveer 3/4 van alle onderzoeken is een diagnostisch onderzoek (enkel kijken), terwijl bij ongeveer 1/4 van de onderzoeken poliepen verwijderd werden (therapeutische onderzoeken).
Samengevat ziet de onderzochte populatie er als volgt uit:

• Enkel ambulante colonoscopieën (waaronder colonoscopie in daghospitalisatie)
• Alle colonoscopieën uitgevoerd tussen 1 januari 2017 en 31 december 2017
• Op basis van nomenclatuurcodes 472452, 473174, 473211 en 473955
• Met een opdeling naar diagnostische en therapeutische onderzoeken
• De aangerekende prestaties rond de ingreep colonoscopie worden meegenomen

> De volledige studie vindt u hier terug.