In principe moet elke fusie tussen ondernemingen die aan bepaalde omzetcriteria voldoet, vooraf ter goedkeuring aan de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) worden voorgelegd. De BMA oordeelde in 2020 dat deze aanmeldingsplicht geldt voor elke ziekenhuisconcentratie, met inbegrip van de oprichting van locoregionale ziekenhuisnetwerken. De BMA schreef toen zelfs de ziekenhuizen pro-actief aan om de oprichting van dergelijke netwerken aan te melden en ze heeft hierover tevens een mededeling gepubliceerd (beschikbaar hier). 

Een dergelijke goedkeuringsprocedure zou echter heel wat tijd in beslag hebben genomen en de totstandkoming van de netwerken vertraagd hebben. Om tegemoet te komen aan dit probleem heeft de Belgische wetgever in 2021 de Gecoördineerde wet van 10 juli 2008 op de ziekenhuizen (“Ziekenhuiswet”) gewijzigd om de oprichting van locoregionale ziekenhuisnetwerken of elke latere wijziging van de samenstelling van dit netwerk vrij te stellen van de aanmeldingsplicht bij de BMA (artikel 2, §3: “[…], is de oprichting van een locoregionaal klinisch ziekenhuisnetwerk, noch enige latere wijziging van de samenstelling ervan, onderworpen aan het voorafgaande toezicht op concentraties […]”).  

Als gevolg van deze wetswijziging is er echter discussie ontstaan over de vraag of fusies en groeperingen tussen ziekenhuizen die reeds tot hetzelfde locoregionaal netwerk behoren, kunnen worden beschouwd als “latere wijzigingen van de samenstelling van deze netwerken” en dus eveneens ontslagen zijn van de aanmeldingsplicht bij de BMA.

Parlementaire besprekingen

Deze vraag rees al tijdens de parlementaire besprekingen van de wetswijziging. Patrick Prévot (PS) vroeg zich af of alle huidige en toekomstige samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen binnen hetzelfde netwerk voortaan zouden worden uitgesloten van de voorafgaande concentratiecontrole door de BMA.

Enerzijds diende Frieda Gijbels (N-VA) een amendement in om de uitzondering te beperken tot enkel de oprichting van een locoregionaal ziekenhuisnetwerk. Volgens haar moet elke latere wijziging in de samenstelling van een locoregionaal ziekenhuisnetwerk (inclusief de uitbreiding van het netwerk tot andere ziekenhuizen) onderworpen blijven aan de voorafgaande BMA-controle.

Anderzijds verklaarde Pierre-Yves Dermagne (PS), vicepremier en minister van Economie en Werk, dat elke nieuwe associatie of fusie binnen hetzelfde ziekenhuisnetwerk moet worden beschouwd als een interne hergroepering binnenin het netwerk. Een dergelijke interne hergroepering is volgens hem niet onderhevig aan de concentratiecontrole door de BMA. 

Risico

Deze parlementaire voorbereidingen, met inbegrip van de verklaringen van minister Dermagne, hebben echter geen kracht van wet.

Verder rept de wetgever in de tekst van de uitzondering in artikel 2, § 3 van de Ziekenhuiswet met geen woord over de vraag of fusies en groeperingen tussen ziekenhuizen die tot hetzelfde netwerk behoren, vrijgesteld zijn. In dit artikel wordt immers bepaald dat enkel de oprichting van een locoregionaal ziekenhuisnetwerk en de latere wijziging van dit netwerk zelf (zoals bijvoorbeeld het toetreden van andere ziekenhuizen) zijn uitgezonderd.

Daarentegen wordt in het artikel niets geregeld over de verhouding tussen de leden van een locoregionaal ziekenhuisnetwerk onderling.

Bovendien is, zoals hierboven uiteengezet, de uitzondering enkel in het leven geroepen om de vertraging in de oprichting van locoregionale ziekenhuisnetwerken te beperken. Sommige auteurs hebben dit standpunt eveneens reeds verdedigd (zie T. De Meese, “Het recht op mededinging” in T. Vansweevelt en F. Dewallens, Handboek gezondheidsrecht Vol. I (tweede editie), Intersentia 2022). Gelet op het standpunt van de BMA in 2020 dat alle concentraties tussen ziekenhuizen aanmeldbaar zijn en in combinatie met de beperkte uitzondering in de wettekst, bestaat er een risico dat de BMA alle fusies en groeperingen tussen ziekenhuizen die aan de omzetdrempels voldoen, aanmeldbaar zal achten, ongeacht of de betrokken ziekenhuizen tot hetzelfde locoregionaal ziekenhuisnetwerk behoren. 

De omzetdrempels zijn als volgt: 

• de bij de transactie betrokken ziekenhuizen halen samen een omzet in België van meer dan 100 miljoen euro; en
• ten minste twee van de bij de transactie betrokken ziekenhuizen halen elk een omzet van minstens 40 miljoen euro in België.

Ziekenhuizen die een concentratie aanmelden, moeten rekening houden met een aanmeldingsprocedure bij de BMA die verschillende maanden in beslag kan nemen en het feit dat de transactie niet kan worden geïmplementeerd totdat de BMA haar groen licht heeft gegeven. Een tijdige aanmelding moet dus worden overwogen. Bovendien is aan een dergelijke aanmelding een significante interne en externe kost verbonden. 

De bij de transactie betrokken ziekenhuizen kunnen boetes oplopen tot 10% van hun wereldwijde groepsomzet wanneer ze een concentratie implementeren zonder voorafgaande melding én goedkeuring.

(foto vlnr: Caroline Jansen, Quentin Declève, Sophie Van Besien)