Drie op de vier tieners vinden condooms te duur en dertig procent laat zich door de kostprijs tegenhouden om een condoom te gebruiken. Dat blijkt uit het eerste grote Vlaams condoomonderzoek van Sensoa. Het onderzoek brengt het gebruik, de beleving en de kennis van condooms in kaart.

Exact een jaar na de lancering van het onderzoek brengt Sensoa de resultaten naar buiten. "De cijfers leren ons heel wat over hoe we condooms gebruiken, beleven en bespreken", klinkt het. "Ze vormen de basis voor onze aanbevelingen naar de overheid, het onderwijs en gezondheidsprofessionals." 

Tieners staan over het algemeen positief tegenover condooms en gebruiken ze vaker dan andere leeftijdscategorieën - al doen ze het condoom vaak te laat aan of te vroeg af. Toch ervaren de jongeren heel wat struikelblokken. Omdat de kostprijs voor hen een grote drempel is, pleit Sensoa voor een vlottere financiële toegankelijkheid. "We moeten onderzoeken of initiatieven zoals gratis condooms voor jongeren in Frankrijk ook in Vlaanderen haalbaar en effectief zijn, zeker in het licht van het hoger aantal soa-diagnoses." 

Iets meer dan dertig procent van de (16.500) deelnemers die het afgelopen halfjaar seks hadden, gebruikte bij de seks soms een condoom; 27 procent gebruikte bijna altijd een condoom, 40 procent nooit. "De resultaten leren ons dat condoomgebruik niet enkel een rationele keuze is", aldus het rapport. "Mensen maken de keuze telkens opnieuw ze seks hebben. Zelfs wanneer je vastbesloten bent een condoom te gebruiken, kunnen er spelbrekers zijn." 

Barrières

Een van de barrières is psychologisch: 76 procent van de deelnemers wil condooms weglaten wanneer ze de sekspartner goed kennen, voor 17 procent speelt angst voor erectieverlies mee. Het onderbreken van seks om een condoom aan te doen, wordt soms ervaren als lastig. Een minderheid van de deelnemers (11 procent) gebruikt het condoom net om langer seks te kunnen hebben. 

Daarnaast is er de financiële barrière. Van alle deelnemers liet 15 procent zich al tegenhouden door de prijs om een condoom te gebruiken. Bij jongeren gaat het om een verdubbeling van dat cijfer (30 procent). Tegelijkertijd verkiezen veel mensen condooms om hormonale anticonceptie te vermijden.

"Condoompromotie die zich enkel richt op het gebruik van een condoom mist de emoties en ervaringen die bij condoomgebruik komen kijken", gaat het rapport verder. "We moeten het meer hebben over seksueel plezier en opwinding als we over condooms praten. Veel van de drempels rond condooms staan haaks op wat mensen waardevol vinden aan seks: verbinding en loslaten."

Net dat praten is niet voor iedereen evident. Verschillende deelnemers hebben het gevoel zich te moeten verantwoorden wanneer ze condooms (willen) gebruiken. Dat gevoel is er tegenover sekspartners, maar ook tegenover de omgeving. Toch is er goed nieuws: 88 procent van de deelnemers vindt het makkelijk om met de partner te praten over condooms en 60 procent maakte nog nooit onenigheid over condoomgebruik mee.

Qua gebruikersplezier blijft het condoom echter laag scoren, met een 3 op 10. De meeste deelnemers hebben niet het gevoel dat condooms goed passen. Bijna de helft van de mensen die in het afgelopen half jaar een condoom gebruikte, deed dat minstens één keer nadat de penetratie al gestart was.

Prijs

Vandaag wordt diverse anticonceptie al terugbetaald voor wie jonger dan 25 is. Condooms zitten niet in dat lijstje met producten, onder andere omdat ze niet uitsluitend via apothekers worden verkocht waardoor het regelen van een terugbetaling niet altijd eenvoudig is. Daarom vraagt Sensoa een onderzoek naar de mogelijkheid om condooms op te nemen in het reguliere terugbetalingsaanbod van anticonceptie.

Voorts raadt Sensoa aan om het vrouwencondoom te verlagen in prijs. "Maak het voor apothekers mogelijk om condooms gratis te verdelen bij verkoop van de noodpil. Want het condoom is nog noodzakelijk zeven dagen na het gebruik van de noodpil." Tot slot vraagt Sensoa om lessen over condoomgebruik, anticonceptie en bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen verplicht te maken via de leerplannen in het onderwijs.