Op 17 januari houdt het federale Health Data Agency zijn officiële openingsvergadering. Hoe zal het in zijn werk gaan? Op welke manier en wat zullen de doelstellingen zijn? Wat kunnen we verwachten in 2024?

Het Health Data Agency (HDA), dat bijna een jaar geleden bij wet werd goedgekeurd, heeft als doel "de toegang tot en het secundaire hergebruik van gezondheidsgegevens te vergemakkelijken". Dit meer systematische, zij het streng gereguleerde, gebruik is bedoeld om het gezondheidszorgsysteem te helpen verbeteren en objectiveren, en bij te dragen aan innovatie, onderzoek, productontwikkeling en beleidsformulering.

In een tijd waarin het principe van 'secundair gebruik' van gezondheidsgegevens, naast het primaire doel van zorg, steeds belangrijker wordt, waarin het aantal spelers en doelen toeneemt en waarin de (met name Europese) kaders duidelijker worden, wat wordt dan de rol van de HDA? Welke garanties zijn er voor relevant(e) gebruik(en)?

En, allereerst, over welke gegevens hebben we het? Ziekenhuisgegevens, peri-medische gegevens, door patiënten gegenereerde gegevens? De betrokken soorten gegevens zijn potentieel divers en gevarieerd. De stichtende leden van het HDA (Sciensano, Riziv, Volksgezondheid, KCE, FAGG) hebben een "model voor het in kaart brengen van de belangrijkste betrokken gegevens gedefinieerd: gezondheid, pathologieën, medische apparatuur en producten, gezondheidsfactoren, aanverwante activiteiten, enz."

Nicolas Dubois, Program Manager bij het HDA, voegt hieraan toe: "De gegevens die worden opgeslagen en direct worden gedeeld door het HDA zijn van nature open, openbaar of volledig geaggregeerd en geanonimiseerd. Het doel is om de uitwisseling van gegevens te vergemakkelijken voor elke speler in de gezondheidszorg die over gegevens beschikt die worden opgevraagd door een persoon die wettelijk recht heeft op die gegevens."

Om zijn rol als "facilitator van toegang en uitwisseling" van gegevens uit de gezondheidszorg te rechtvaardigen en de bedenkingen, en zelfs verontwaardiging, die zijn oprichting in de gelederen van professionals in de gezondheidszorg heeft opgeroepen weg te nemen, vestigt het HDA de aandacht op de verschillende mechanismen en middelen die in het leven zijn geroepen. "Het agentschap zal geen fysieke toegang hebben tot gegevens die een specifieke beveiliging vereisen. De huidige technische infrastructuur is vrij eenvoudig. In wezen bestaat deze uit een gegevenscatalogus en een platform waarmee bestanden kunnen worden gedeeld, mits ze voldoen aan de vereiste wettelijke criteria. "

"Het is de bedoeling dat de inhoud van deze catalogus zoveel mogelijk in overeenstemming is met de Europese normen die momenteel worden ontwikkeld, zoals DCAT-AP (Data Catalogue vocabulary (DCAT) Application profile for data portals (AP)), dat de interoperabiliteit van gegevens en de uitwisseling van machine-to-machine vergemakkelijkt".

Andere "hulpmiddelen" en "faciliteringsmiddelen" van het HDA zijn onder meer het beheer van de juridische gevolgen, "actieve ondersteuning van verzoeken om toegang tot gegevens door een speciaal team dat verzoeken zal analyseren, opsplitsen en helpen houders en gebruikers van gegevens met elkaar in contact te brengen" en een HDA Academy, "een platform en orgaan voor het delen van inhoud, kennis en opleiding". Het zal "educatieve inhoud bevatten over verschillende onderwerpen: juridische aspecten, inleiding tot het HDA en zijn diensten, methoden en optimale werkwijzen op het gebied van gegevens, interoperabiliteit en fairness, enz.) Het platform is bedoeld als katalysator voor content, zelfs content die door andere entiteiten wordt gehost of gecreëerd. We willen niet voor elk onderwerp het wiel opnieuw uitvinden. We moeten experts helpen om met elkaar in contact te komen en hun ideeën te verspreiden.

Politieagent of gladjanus?
De relevantie en wettelijkheid van het beoogde gebruik zijn uiteraard essentieel. Zal het HDA de rol spelen van 'politieagent' of 'controleur' van de identiteit van de aanvragers en het beoogde gebruik? "In veel gevallen is het verzoek of de behoefte niet duidelijk genoeg. Daarom zal er een procedure voor het analyseren van verzoeken worden ingevoerd, te beginnen met een duidelijke identificatie van de aanvrager, de context en de reikwijdte van het verzoek en het doel ervan."

"Het goedkeuringsproces en de naleving van de toepasselijke wettelijke regels zullen worden geïntegreerd in de procedures van het agentschap. Het is duidelijk dat de gegevensbeschermingsautoriteit haar rol zal spelen waar dat nodig is en deze niet zal vervangen. We onderzoeken echter de mogelijkheid om de verwerking van zaken die een dergelijke tussenkomst vereisen, te versnellen of te vergemakkelijken."

Om de angsten en twijfels weg te nemen die de oprichting van het HDA oproept, benadrukt het agentschap dat het zich nauwgezet zal aansluiten bij "het kader, de regels en de vooruitgang die op Europees niveau zijn geboekt (European Heath Data Spaces...)".

Het Gebruikerscomité (bestaande uit vertegenwoordigers van de gezondheidssector) zal ook een rol spelen. Werkgroepen die binnen het comité worden opgericht, zullen verantwoordelijk zijn voor "specifieke taken, met deelname van deskundigen die door de leden [van het HDA] zijn aangesteld".

Het programma 2024
Wat kunnen we verwachten van het HDA in 2024? De eerste vergaderingen van de bestuursorganen (Beheer- en Gebruikerscomités), de oprichting van de eerste werkgroepen, de opening van de ondersteuningsdienst, de selectie van het platform dat als "catalogus" zal fungeren, de komst van nieuwe gegevenshouders en de ontwikkeling van inhoud (catalogus, HDA Academy).