De Koning Boudewijnstichting gaf een interessante brochure uit over ouderenzorg. Ze ontwikkelde ook een e-learningmodule.
U vindt in de brochure vooral praktijkvoorbeelden. Diverse ziekenhuizen kregen immers de kans om een ‘Zilverzacht traject’ uit te werken in het kader van een projectoproep van de Koning Boudewijnstichting. Dat kleine vernieuwingen een zeer grote impact kunnen hebben op de levenskwaliteit van patiënten, mag duidelijk zijn: de uurregeling van de maaltijden, een soepeler bezoekregeling met meer respect voor het levensritme van mensen, een methodologie voor de ethische reflectie van zorgteams, een charter of video die de zorgverstrekkers aanzetten om na te denken over hun functioneren… Een greep daaruit.
Vooroordelen zijn nog sterk in ons denken geworteld als het over ouderenzorg gaat. De verontrustende resultaten van een klein proefje tonen dat aan. Als men aan studenten in de geneeskunde vraagt wat ze zouden aanbevelen aan een patiënte bij wie een borst is afgezet, dan raden ze in 95% van de gevallen een borstreconstructie aan als de patiënte jonger is dan 31 jaar. Als ze ouder is dan 59 jaar, zakt dat cijfer tot nog slechts 65%, ook al is de klinische toestand van deze dame dezelfde als die van de jongere. Dit verschil in houding kan volgens de opstellers van de brochure alleen maar verklaard worden door het stigma dat met de leeftijd is verbonden. Dat fenomeen staat bekend als ‘agisme’, naar de Engelse term ‘ageism’. Het project in het departement Geriatrie van het AZ Groeninge in Kortrijk legde de nadruk op het luisteren naar oudere patiënten. Aan de hand van exitgesprekken probeerde men hun mening te achterhalen over de wijze waarop ze hun opname hadden ervaren. Het idee was goed, maar stootte ook op enige weerstand. Dat heeft geleid tot een heroriëntering van het project.
Wat als… moeten niet bestond?
Zich tot patiënten richten zonder het woord ‘moeten’ te gebruiken: wat aanvankelijk misschien maar een simpel woordspelletje leek, is in het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods in Lede geëvolueerd tot een diepgaande reflectie over de autonomie van patiënten en tot een dynamiek die de hele cultuur van de instelling heeft veranderd. Er zijn regels waar je niet aan kunt tornen, om veiligheids- of andere redenen. Zo mag roken slechts op welbepaalde uren en in de veranda. Maar ten gronde is wat er zich in het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods heeft afgespeeld een copernicaanse revolutie: de regels en de reglementen zijn nu eerder de uitzonderingen op de… regel dat er wordt gestreefd naar een maximale autonomie voor de patiënt en een zo groot mogelijk respect voor zijn levensritme. En dat allemaal omdat men zich vragen is beginnen te stellen over het gebruik van één woordje.
Model van ethische reflectie voor betere zorgkwaliteit
In het departement Geriatrie van het UZ Gent werd het project ethische reflectie opgestart vanuit een gevoel van onbehagen: zorgverstrekkers hadden het gevoel dat ze in hun werk tekortschoten. In de systematische ethische reflectie vond het interdisciplinaire team een houvast om met complexe zorgvragen van kwetsbare ouderen om te gaan.
Karen Versluys: “De methode werkt, geen twijfel aan, en ze betekent voor de meeste zorgverstrekkers een echte meerwaarde. We zijn nu al zover dat we geen casussen meer hoeven voor te stellen, de deelnemers brengen zélf concrete situaties aan. Dankzij de ondersteuning van de coaches die de Koning Boudewijnstichting ter beschikking stelde gedurende het hele project ‘Zilverzachte zorg’, kunnen we de ethische reflectie nu ook uitdragen naar de referentieverpleegkundigen Geriatrie in andere afdelingen van het ziekenhuis. Ook deze referentieverpleegkundigen kunnen patiëntcasussen aanbrengen die bij hen voor morele spanning zorgen.
E-learningmodule
Wie meer wil weten over Zilverzachte zorg en de toepassingen in de praktijk, heeft wellicht iets aan de e-learningmodule ‘Zilverzachte zorg’ . Deze module bundelt heel wat didactisch en wetenschappelijk materiaal over de diverse aspecten van Zilverzachte zorg. De e-learningmodule werd ontwikkeld in samenwerking met de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en kreeg de logistieke steun van het e-learningplatform van het RIZIV. De verschillende thema’s die in deze brochure aan bod komen, worden in de e-learning verder uitgediept in de vorm van interviews met experten, getuigenissen van artsen, verpleeg- en zorgkundigen en patiënten. Daarnaast biedt de module wetenschappelijke referentiewerken en syntheseteksten.
P.S.
