Een op de drie dak- of thuisloze personen heeft te maken met mentale gezondheidsproblemen. Dat blijkt uit een studie op initiatief van de Koning Boudewijnstichting (KBS), die het verband tussen dak- en thuisloosheid, geestelijke gezondheid en verslavingsproblematiek in beeld brengt.

De Koning Boudewijnstichting ondersteunde al voor het vierde jaar op rij onderzoeksteams van de KU Leuven en de UCLouvain om eind 2023 dak- en thuisloze personen te tellen. In totaal werd er in 227 van de 581 gemeenten in België geteld. Daarbij werden gegevens verzameld over de omvang van het fenomeen en het profiel van dak- en thuisloze mensen.

Van de 17.018 getelde dak- en thuisloze volwassenen kampt 30 ,1 procent met mentale problemen en 28 procent met een verslavingsproblematiek. "Deze problemen komen het meest voor bij mensen die op straat leven: meer dan 60 procent heeft mentale problemen of heeft een verslavingsproblematiek", aldus de KBS. "We stippen toch ook aan dat een derde van de getelde volwassenen met geen van deze problemen af te rekenen heeft."

De mentale problemen of de verslavingsproblematiek komt het vaakst voor bij mannen (56 procent tegenover 47 procent bij vrouwen), mensen die in een instelling verbleven en mensen die bedreigd worden met uithuiszetting (meer dan 30 procent). Hoe langer iemand dakloos is, hoe groter het risico, klinkt het nog.

De meeste centra voor nachtopvang aanvaarden geen personen die zwaar onder invloed zijn, wat volgens de KBS een bijkomend obstakel vormt. Toch blijkt dat meer dan 50 procent van de personen die in deze centra verblijven, met mentale problemen of een verslavingsproblematiek kampt. "Dit zet veel druk op de teams die aan de slag zijn in deze centra en op de andere personen die er opgevangen worden", klinkt het. 

Huisvestingszekerheid

Uit de studie blijkt ook dat meer dan 30 procent van de dak- en thuisloze personen die tijdelijk bij familie of vrienden zijn ingetrokken, met die problematiek te maken hebben. "Niet enkel de sector van de dak- en thuisloosheid, ook het 'informele' netwerk van dak- en thuisloze personen staat zwaar onder druk", aldus de KBS.

De stichting stelt dat een structurele samenwerking nodig is tussen de diensten geestelijke gezondheid, de sociale hulpverlening en spelers in de huisvesting, om zorg en begeleiding op maat te kunnen bieden. "Maar dit kan alleen maar werken als er ook huisvestingszekerheid is. Zonder een dak boven het hoofd is het bijna onmogelijk om ook aan de onderliggende problemen te werken."

Begin 2025 lanceert de Koning Boudewijnstichting samen met het Fonds Dr. Daniël De Coninck, een projectoproep. Die moet projecten steunen die voorkomen dat iemand dak- of thuisloos wordt, net als projecten die niet-discriminerende en toegankelijke zorg bieden.