"Twee factoren zorgen voor een ongeziene stress: de energieprijzen en de inflatie. Samen met de permanente zoektocht naar personeel zet dat de werking en exploitatie van ziekenhuizen onder enorme druk", aldus Zorgnet-Icuro in een reactie op het MAHA-rapport. "Bovendien vallen de investeringen helemaal stil."

Zorgnet-Icuro vraagt een hervorming van de ziekenhuisfinanciering, niet gefragmenteerd maar globaal, met een correcte en rechtstreekse financiering van de ziekenhuisactiviteiten.

Resultaat blijft heel zwak in relatie tot de omzet

De totale omzet van de ziekenhuizen in 2021 steeg in vergelijking met 2019 met 9,8%. Tegelijk groeiden de exploitatiekosten met net iets meer dan 10%. Het courant resultaat voor 2021 is – net als de voorgaande jaren – heel zwak in percentage van de omzet, met name 0,7%. Het lopend resultaat van alle ziekenhuizen samen haalt dus niet eens de drempel van 1% op de totale omzet. Dat toont eens te meer de zeer fragiele financiële situatie van de Belgische ziekenhuizen.

Dat resultaat is er ook maar dankzij de federale steun van 129 miljoen euro. Zonder die tegemoetkoming zou het courant resultaat een tekort van 2 miljoen euro hebben vertoond. Ondanks de covid-compensaties blijft 1 op de 3 ziekenhuizen in de rode cijfers zitten.

Energie en inflatie veroorzaken nog meer financiële kopzorgen

"Belfius raamt de stijging van de energiekosten voor 2022 minimaal op 61%. De federale overheid besliste recent voor de ziekenhuizen een compensatie te voorzien van 80 miljoen euro voor het eerste semester van 2023. Dat bedrag is echter al opgebruikt om de gestegen energiekost voor het eerste semester van 2022 ten opzichte van 2021 te dekken. Te verwachten is dat de uitgaven voor het tweede semester van 2022 en voor 2023 verder zullen blijven stijgen. Van meer en meer ziekenhuizen worden de energiecontracten immers herzien."

"De loonkosten stegen in 2021 met 8,8% ten opzichte van 2019. Die trend is voor 5,9% te verklaren door de toename van de gemiddelde loonkosten (waaronder twee indexeringen) en voor 2,9% door een aangroei van het aantal ingezette personeelsleden. Belangrijke realisaties hier waren het zorgpersoneelsfonds, waardoor meer handen aan het bed mogelijk zijn, en de invoering van een nieuw baremasysteem (IFIC) - op kruissnelheid sinds juli 2021 - dat zorgt voor een betere verloning."

Achterophinkende financiering

"De financiering van de overheid vergoedt grotendeels de meerkosten voor personeel ten gevolge van indexatie behalve voor enkele categorieën, zoals personeel gefinancierd door Sociale Maribel en het personeel dat wordt ingezet bovenop de officiële norm. Verder hinkt de financiering van de indexatie van personeel ten laste van artsenhonoraria en dagziekenhuis achterop. Dat zijn extra kosten die de ziekenhuizen zelf moeten dragen."

"Voor het boekjaar 2022 zullen die nog veel meer stijgen. Sinds begin 2022 zijn er al vijf loonindexeringen geweest. Dat betekent een stijging met 6,33%, terwijl de budgetten van honoraria en dagziekenhuis in 2022 slechts met respectievelijk 0,73% en 0,79% geïndexeerd werden."

"De sterke inflatie zorgt algemeen ook voor een sterke stijging van de prijzen van grondstoffen, producten, geneesmiddelen en diensten."

Stilvallende investeringen, hypotheek op de toekomst

"Zorgwekkend zijn ook de stokkende investeringen. De Belfius-analyse laat zien dat de laatste drie jaar de bruto investeringen van de ziekenhuizen in sterk dalende lijn zijn. In 2021 werd maar 60% meer gehaald van het investeringsniveau in 2018. Daardoor daalt weliswaar de financiële schuld, maar het is een teken aan de wand dat de grote onzekerheden en het uitblijven van overheidsfinanciering (VIPA) leiden tot een veroudering van infrastructuur."

"De bouwkosten zijn bovendien dermate gestegen dat nu met hetzelfde bedrag maar de helft kan gebouwd worden in vergelijking met vijf jaar geleden. Belfius: “Het huidige investeringspeil volstaat ongetwijfeld niet om de Belgische ziekenhuissector voor te bereiden op de toekomstige organisatie van de zorg en tegelijk de ziekenhuizen de mogelijkheid te bieden om hun ecologische voetafdruk te verminderen.”

Rechtstreekse en correcte financiering van de ziekenhuisactiviteiten

Voorlopig blijft een fundamentele hervorming van de ziekenhuisfinanciering uit, met een correcte en rechtstreekse financiering van de ziekenhuisactiviteiten en verplichtingen waaraan ziekenhuizen moeten voldoen. Zorgnet-Icuro pleit voor een omvattende hervorming, geen gefragmenteerde maatregelen die het precaire evenwicht onder druk zetten. "Ondertussen is de financiering zo scheefgegroeid dat ziekenhuizen meer en meer afhankelijk worden van de bijdragen van de patiënt, in de vorm van ereloonsupplementen, waarvan de artsen een deel afstaan aan het ziekenhuis. Het zet de deur meer en meer open voor een tweesporen-gezondheidszorg."

Margot Cloet: “De permanente onrust rond de financiële situatie is moordend voor de ziekenhuizen en heeft nefaste gevolgen voor de investeringen. De voortdurende zoektocht naar personeel weegt sterk op de werking, en leidt tot - al dan niet tijdelijke - sluiting van zorgeenheden. Willen we onze zorg de komende jaren overeind houden in deze disruptieve tijden, dan is er nood aan een omvattende hervorming én voldoende financiële zekerheid.”

> Daghospitalisaties motor van herstel?

> Weer hogere retrocessies na pandemie