Eigen betalingen vormen nog steeds een drempel voor een betaalbare toegang tot gezondheidszorg, vooral voor de armste gezinnen. Dat staat in een rapport dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) en het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) vandaag publiceren. Het actualiseert de resultaten van KCE-rapport 334 over een billijke toegang tot en financiering van gezondheidszorg.

Het nieuwe rapport past in de WGO-reeks "Can people afford to pay for health care?". Volgens het rapport werden in 2020 zo’n 260.000 Belgische gezinnen (of 5,2% van de Belgische gezinnen) geconfronteerd met zogenaamde ‘catastrofale’ gezondheidsuitgaven. Van de veertien West-Europese landen deden enkel Italië, Portugal en Griekenland het slechter. In de vier buurlanden ligt dat aandeel tussen minder dan 1 procent en minder dan 2,5 procent.

Catastrofale gezondheidsuitgaven impliceren dat de uitgaven voor gezondheidszorg dermate oplopen dat een gezin financiële moeilijkheden ondervindt om te voorzien in zijn basisbehoeften, zoals voeding, huisvesting en verwarming. De incidentie van catastrofale gezondheidsuitgaven in België behoort daarmee tot de hoogste in West-Europa, en ze loopt verder op tot 8% van de gezinnen waarvan het gezinshoofd werkloos is en 12% van de gezinnen die op basis van inkomen behoren tot de 20% armsten.

Verschillende factoren die een betaalbare toegang tot gezondheidszorg ondermijnen – vaak met een onevenredige impact op armere gezinnen - weerspiegelen de complexiteit in het design van de Belgische ziekteverzekering. Bijvoorbeeld:

• Eigen betalingen (remgelden en supplementen) zijn van toepassing op nagenoeg alle gezondheidsdiensten en zijn complex in vergelijking met andere landen.
• Hoewel er verschillende maatregelen bestaan om mensen te beschermen tegen hoge remgelden, verliezen deze maatregelen aan doeltreffendheid wanneer ze niet automatisch worden toegekend aan de rechthebbenden.
• De meeste ambulante zorg valt niet onder een verplichte derdebetalersregeling, maar moet door de patiënt worden voorgeschoten en wordt achteraf terugbetaald. Dit is hoogst ongebruikelijk in vergelijking met andere gezondheidssystemen in de Europese Unie.
• De dekking in de verplichte ziekteverzekering van tandzorg, medische hulpmiddelen en vrij verkrijgbare geneesmiddelen is beperkt.
   

Het rapport stelt ook een reeks beleidsmaatregelen voor die kunnen bijdragen aan het vereenvoudigen en verbeteren van de toegang tot gezondheidszorg voor lage-inkomensgezinnen, zoals:

• Voorschieten en terugbetaling achteraf voor alle gezondheidsdiensten afschaffen in het verzekerd pakket.
• Alle gezondheidsdiensten (ook bv. voorgeschreven maar niet vergoedbare geneesmiddelen en langdurige psychiatrische zorg) opnemen in het plafond van de maximumfactuur. Het remgeldplafond voor lage-inkomensgezinnen verder verlagen.
• De verhoogde tegemoetkoming (verminderde remgelden) automatisch toekennen aan alle rechthebbenden om zo administratieve drempels te verlagen.
• Lage-inkomensgezinnen vrijstellen van remgelden.
• De prijsregulering versterken van medische hulpmiddelen buiten het verzekerde pakket.

Tegenover de andere landen voelen de getroffen huishoudens in België een grote impact van de kosten van bijvoorbeeld brillen, kunstgebitten of gehoorapparaten. De armste huishoudens voelen ook een sterke impact van medicatie, diagnostische testen of ambulante zorg. 

"Het is een groot probleem", aldus de Hans Kluge, de directeur van WHO Europa. "De Belgische overheid heeft onlangs belangrijke maatregelen genomen om de financiële bescherming te versterken, maar dit moet een prioriteit blijven, zeker voor mensen met een laag inkomen."

Het rapport wijst ook op de complexiteit van het terugbetalingssysteem voor de gezondheidszorg (het derde-betalersysteem) en het ontbreken van een algemene vrijstelling van remgeld voor de huishoudens met een laag inkomen. 

"De meeste ambulante zorg wordt achteraf terugbetaald (de patiënten betalen eerst de totaalprijs en krijgen een gedeeltelijke terugbetaling van hun verzekeraar, red.), wat ongebruikelijk is binnen de gezondheidssystemen van de EU", aldus de WHO ook. Bovendien worden kosten van tandzorg, medische producten en geneesmiddelen zonder voorschrift te weinig gedekt door de sociale zekerheid.

Het volledige rapport vindt u hier.