Ruim de helft van de Nederlandse artsen en geneeskundestudenten heeft op enig moment tijdens de studie of op de werkvloer grensoverschrijdend gedrag ondervonden, blijkt uit een enquête eind september van het Nederlandse vakblad Medisch Contact bij 57.592 artsen en geneeskundestudenten, met een respons van 11%.
Iets meer dan de helft (52,4%) van de respondenten geeft aan zelf ooit een vorm van grensoverschrijdend gedrag te hebben ondervonden. De meeste respondenten kregen te maken met intimidatie/machtsmisbruik, direct gevolgd door seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een kleinere groep werd het slachtoffer van discriminatie/racisme of van pesten op de werkvloer.
Bij de gevolgen van dit grensoverschrijdend gedrag worden psychische problemen het meest genoemd. Maar ook opvallend is dat een tiende van deze artsen en geneeskundestudenten ervoor koos om op zoek te gaan naar ander werk. Dat geldt uiteraard alleen voor de respondenten op deze enquête, waarbij we mogen aannemen dat wie antwoordde, in dit segment oververtegenwoordigd was. Maar het geeft te denken in deze tijden van artsenkrapte.
Tendens
Van de slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag is bijna driekwart vrouw. Overwegend mannen vertoonden dat ongewenste gedrag, vooral als het gaat om seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bij de andere vormen van grensoverschrijdend gedrag doen ook vrouwen mee, hoewel het nog steeds merendeels om mannen gaat.
Bij seksueel grensoverschrijdend valt op dat dit de laatste vijf jaar lijkt te dalen terwijl discriminatie/racisme de afgelopen vijf jaar schijnt te zijn toegenomen volgens de cijfers.
Artsen en geneeskundestudenten voelen zich het vaakst gediscrimineerd op sekse. Ook opvallend is dat bijna de helft van de respondenten die zich gediscrimineerd voelt, aangeeft dat dit op meer dan één grond gebeurde. 30,5%voelt zich op twee gronden gediscrimineerd en 15,6% op drie of meer gronden.
Bij alle vormen van grensoverschrijdend gedrag lijkt de hiërarchische positie een rol te spelen, een bekend fenomeen.
Ziekenhuissetting
Grensoverschrijdend gedrag speelt zich voornamelijk af in de ziekenhuissetting en het zijn de medisch specialisten die zich het frequentst grensoverschrijdend gedragen tegenover andere artsen en geneeskundestudenten (twee op de drie klachten). Dit soort gedrag doet zich minder voor bij huisartsen (5%) of van de kant van patiënten.
Chirurgen gedragen zich relatief het meest grensoverschrijdend volgens de respondenten, gevolgd door internisten en gynaecologen. Een getuigenis luidt als volgt: “Afgelopen jaar kwam ik kijken op de operatiekamer waar een patiënt van mij werd geopereerd. Ik werd meerdere keren over mijn rug en armen geaaid door een mij volstrekt onbekende oudere chirurg.”
Hoewel chirurgen op de twijfelachtige eerste plek staan als het gaat om het vertonen van grensoverschrijdend gedrag, staat de operatiekamer niet op nummer 1 van de plekken waar grensoverschrijdend gedrag het meest voorkomt. De personeelsruimte blijkt de onveiligste plek in de zorg. Alleen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt het OK door een meerderheid van de respondenten genoemd.
Vertrouwenspersoon
Bijna de helft van de artsen en geneeskundestudenten die grensoverschrijdend gedrag ondervindt reageert níét. En als ze wél iets doen, dan zeggen ze er meestal iets over tegen de persoon die zich grensoverschrijdend gedroeg (ongeveer een vierde), ze maken een grapje, zeggen er wat van tegen de leidinggevende of lopen weg (alle drie ongeveer 15%). Slechts een zeer klein percentage neemt contact op met de vertrouwenspersoon, meldt het gedrag bij een instantie of doet aangifte.
Een tiende van alle 6.569 respondenten geeft toe zich zelf weleens grensoverschrijdend te hebben gedragen. Bijna een kwart geeft aan er niet zeker van te zijn zich wel of niet ooit grensoverschrijdend gedragen te hebben.
