Afgelopen woensdag zond de RTBF een reportage uit onder de titel, "verpleegkundigentekort, levens in gevaar". Het stelt de arbeidsomstandigheden en de aanwerving van verpleegkundigen door "zeer specifieke" bureaus aan de kaak. Ter herinnering: in België is er een tekort van zowat  20.000 verpleegkundigen.

De journalisten waren van meet af aan verbaasd dat sommige patiënten een nacht in een hotel moesten doorbrengen omdat zij de nacht voor hun operatie niet in het ziekenhuis konden worden ondergebracht. Voor Chantal Van Cutsem, directeur verpleegkunde van het Erasme Ziekenhuis, "is dit misschien wel de beste manier om het tekort aan verpleegkundigen op te vangen. De pandemie heeft het fenomeen geaccentueerd."

Leegloop Libanon

Na vier maanden onderzoek maakten de journalisten de balans op van deze kwestie in de Brusselse en Waalse ziekenhuizen Erasme, Saint-Luc, Chirec, Jolimont en CHC. Deze ziekenhuizen kampen met een tekort aan verpleegkundigen en rekruteren hoofdzakelijk uit Libanon. Op de spoed is er een gebrek aan personeel, zoals Fouzya Chihi, hoofdverpleegkundige spoed Erasme, zegt: "Ik kan niet zeggen 'stop' of 'we zitten vol'. We moeten patiënten blijven opvangen, maar de menselijke waardigheid is ver te zoeken."

Idem in Saint-Luc: "We gaan zelfs unit 44 sluiten wegens te weinig verpleegkundigen om normaal te functioneren. Joelle Durbecq, directeur van de verpleegkundige dienst, erkent dat "dit gebrek aan verpleegkundigen veel problemen veroorzaakt."

De strooptocht naar verpleegkundigen in Libanon stelt Rima Sassine Kazan, voorzitter van de Libanese Orde van Verpleegkundigen, op de proef. "Het is schandalig! Sommige landen bieden salarissen die we niet kunnen bijbenen."

Zeer eigenaardige wervingsbedrijven

Het RTBF-programma spreekt over bedrijven als Nexus (dat verpleegkundigen van andere ziekenhuizen aanwerft) en wijst op de praktijken van bepaalde rekruteringsbedrijven zoals INN (International Nursing Network, een Libanees bureau) dat samenwerkt met de Chirec-groep, het CHC in Luik of Brugmann in Brussel. Om een verpleegkundige via dit bedrijf te krijgen, moeten ziekenhuizen 10.000 euro per verpleegkundige uitgeven. Volgens de uitzending draait de handel op volle toeren, met name wat de gelijkwaardigheid van diploma's betreft, en bevatten de contracten zelfs bepaalde speciale clausules, zoals het feit dat verpleegkundigen tijdens hun contract van twee jaar niet zwanger mogen worden.

Volgens de reportage waren alleen al in 2021 11 van de 32 uit Libanon ingediende dossiers frauduleus.

Naar aanleiding van de reportage lieten zowel CHC als Chirec weten dat ze hun samenwerking met de onderneming beëindigden. "Ik was niet op de hoogte van al deze specifieke contractclausules," zegt Philippe El Haddad, directeur-generaal van Chirec.   

Overheidsstandpunt

Maar wat doet de overheid? Voor Carine Rosteleur, regionaal secretaris van de overheidsvakbond CGSP, zijn de federale autoriteiten verantwoordelijk voor deze situatie: "De ministers hebben niets gedaan, zij zijn verantwoordelijk. Ze hebben doden op hun geweten."

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke zegt desgevraagd dat hij "de jaren van bezuinigingen door vorige regeringen betreurt. Wij herinvesteren zodat de situatie verbetert. Als er sterfgevallen zijn die verband houden met een gebrek aan toezicht, moet men met bewijzen komen."

> Op deze link kunt u de uitzending (her)bekijken. 

> Noodmaatregelen minister Vandenbroucke tegen verpleegkundigentekort

> Non-profitsector trekt door Brussel voor duidelijk toekomstperspectief